Την πρόθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ξεπεράσει τον σκόπελο της γραφειοκρατίας στις αδειοδοτήσεις στον εξορυκτικό κλάδο εξέφρασε η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου.

Η υφυπουργός, στο πλαίσιο ίου 9ου Οικονομικού Φόρουμ που πραγματοποιείται στους Δελφούς, υπογράμμισε πως «απαιτείται συντόμευση στους χρόνους αδειοδότησης των εξορυκτικών έργων. Δεν ξέρω πώς θα εφαρμόσουμε το CRM για αδειοδότηση σε 2 χρόνια, αλλά πρέπει να το κάνουμε», ενώ πρόσθεσε ότι φέτος δεσμεύτηκαν 15 εκατ. ευ ρώ για έρευνα από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών.

Η κυρία Σδούκου εξειδικεύοντας τόνισε πως για να ξεκλειδώσει η εθνική μεταλλευτική στρατηγική χρειάζεται εξορθολογισμός στους ρυθμιστικούς κανόνες, όπως είναι ο μεταλλευτικός κώδικας.

«Απαιτείται συντόμευση στους χρόνους αδειοδότησης των εξορυκτικών έργων». Συμπλήρωσε λέγοντας πως «δεν θέλουμε να χάσουμε καθόλου χρόνο σε αυτή την προσπάθεια, η στρατηγική αυτονομία περνάει μέσα από την αυτάρκεια».

Κάνοντας λόγο για μία ολιστική αλυσίδα αξίας πρώτων υλών, που περιλαμβάνει εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση πρώτων υλών, ώστε η Ε.Ε. να πετύχει τους στόχους της για περιβαλλοντικά ουδέτερη οικονομία μέχρι το 2050, σημείωσε πως «η ώρα των πρώτων υλών έχει έρθει για την Ε.Ε. και η Ελλάδα με τα αποθέματα ορυκτού πλούτου που διαθέτει μπορεί να πρωτοστατήσει σε αξιόπιστες και ασφαλείς επενδύσεις. Η Ε.Ε. κινήθηκε πιο γρήγορα από ό,τι συνήθως για την υιοθέτηση της νέας λίστας CRM (Critical Raw MaTerials), που χρησιμοποιούνται σε τομείς όπως η βιομηχανία, η άμυνα και οι τηλεπικοινωνίες. Η ελληνική γη έχει κρυμμένα όλα αυτά που θέλουμε και θα πρέπει να δούμε πώς θα τα αξιοποιήσουμε».

2.020 ημέρες!

Να σημειωθεί ότι η γραφειοκρατία αδειοδότησης ταλαιπωρεί επί μακρόν τον εξορυκτικό κλάδο. Για παράδειγμα, η αδειοδότηση ενός λατομείου (μαρμάρων) απαιτεί 101 υπογραφές, 57 δημόσια έγγραφα και 2.020 ημέρες που μεσολαβούν από την αίτηση μέχρι την έκδοση άδειας εκμετάλλευσης λατομείου.

Προς επίρρωσιν της σημασίας του εξορυκτικού κλάδου στην Ελλάδα ο Χρήστος Μπαλάσκας, Vice PresidenT, Commercial, Growth and External Relations της Eldorado Gold και πρόεδρος της Hellas Gold, χαρακτήρισε «χρυσή ευκαιρία» το νέο πλαίσιο για την εξόρυξη, επισημαίνοντας ότι ο ανεξερεύνητος ορυκτός πλούτος της Ελλάδας αξιολογείται στα 72 δισ. ευρώ.

Εστιάζοντας στη ζήτηση των πρώτων υλών ο Αντώνης Αντωνίου Λατούρος, πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Λατομείων Aggregates Europe  UEPG, ανέφερε πως ο κατασκευαστικός τομέας χρειάζεται ετησίως 40 δισ. τόνους πρώτων υλών, 18 εκ των οποίων παράγονται στην Κίνα.

Ο Διονύσιος Γκούτης, γενικός διευθυντής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, εκτίμησε ότι πρέπει να κάνουμε πιο ανταγωνιστικό το πλεονέκτημα του ορυκτού πλούτου, ώστε να είναι αξιοποιήσιμα τα αποθέματα π.χ. βωξίτη και χαλκού και να προσελκύσουμε επενδύσεις.

Ο Αθανάσιος Κεφάλας, πρόεδρος της Imerys Greece S.A., υποστήριξε ότι απαιτείται στήριξη της εξορυκτικής αλυσίδας αξίας με διασφάλιση «ανεκτού κόστους ενέργειας» και αποδοχή από τους καταναλωτές ότι «η ακριβή ενέργεια θα οδηγήσει και σε ακριβότερα προϊόντα».

Αντίστοιχα, ο Ευθύμιος Βιδάλης, πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ελληνικού Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τόνισε πως η αυτάρκεια σε πρώτες ύλες τείνει να γίνει δόγμα στη μεταποίηση και υπάρχει μετατόπιση από την ανταγωνιστικότητα στην αυτάρκεια σε πρώτες ύλες, συμπληρώνοντας πως απαιτείται ολιστική και μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση.

Επενδυτικό κλίμα

Από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, διευθύνων σύμβουλος της Geohellas και πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, διαπίστωσε πως βελτιώνεται το επενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα, μίλησε ωστόσο για «κανονισμολαγνεία» της Ε.Ε., που αυξάνει το κόστος παραγωγής εντός ευρωπαϊκών συνόρων, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.

Ο Δημήτριος Λιανός, διευθυντής Εργοστασίου της Heidelberg MaTerials Hellas SA, είπε «”ναι” στην ανάπτυξη και την πράσινη μετάβαση», πρόσθεσε όμως πως δεν είναι οι κανόνες ίδιοι για όλους, αναφέροντας ως παράδειγμα την παράνομη λατόμευση. Συμπλήρωσε πως «η Ελλάδα πρέπει να καταφέρει να απορροφήσει τα κονδύλια της πράσινης μετάβασης».

Ο Μαρκ Ραχωβίδης, επίτιμος πρόεδρος του Euromines, αντιπροσωπευτικού φορέα της ευρωπαϊκής μεταλλευτικής βιομηχανίας, μίλησε για «κυριαρχία» της Κίνας και τόνισε πως Κίνα και Ρωσία χρησιμοποιούν ως όπλο τις πρώτες ύλες για γεωπολιτικά παιχνίδια, κάτι το οποίο μπορεί να ανατραπεί με κεφάλαια και πολιτική υποστήριξη.

Με τέσσερις πυλώνες ο σχεδιασμός του ΥΠΕΝ

Το σχέδιο δράσης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον εξορυκτικό κλάδο το 2024 και το EU CRM Act περιλαμβάνει:

1: ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ των ρυθμιστικών κανόνων. Ο Ελληνικός Μεταλλευτικός Κώδικας, παρά τη σχετικά ικανοποιητική εφαρμογή του όλα αυτά τα χρόνια, χρήζει επικαιροποίησης. Μετράει 50 χρόνια ζωής. Το υπουργείο έχει ξεκινήσει να δουλεύει τον εκσυγχρονισμό του.

2: ΣΥΝΤΟΜΕΥΣΗ των χρόνων αδειοδότησης εξορυκτικών έργων. Με την εφαρμογή του CRM Act θα πρέπει όλες οι αδειοδοτικές διαδικασίες να ολοκληρώνονται σε δύο περίπου χρόνια.

3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ των όρων και των κανόνων της εξορυκτικής δραστηριότητας εντός των περιοχών Natura 2000 με εφαρμογή των πλέον αυστηρών κανόνων της Ε.Ε.

Η εξορυκτικό διαδικασία δεν πρέπει να αναπτύσσεται εις βάρος του περιβάλλοντος. Παράλληλα όμως ένα μεγάλο εύρος ορυκτών πόρων δεσμεύεται εντός αυτών των περιοχών χωρίς προοπτικές αξιοποίησης και μάλιστα σε κρίσιμα ορυκτά όπως ο βωξίτης.

4: ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗ ΈΡΕΥΝΑ για εντοπισμό και αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων ΟΠΥ και ιδιαίτερα κρίσιμων. Ήδη για φέτος το υπουργείο δέσμευσε 15 εκατ. ευρώ για να χρηματοδοτήσει την έρευνα της ΕΑΓΜΕ πάνω στις κρίσιμες πρώτες ύλες.

 

[ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, της Λέττας Καλαμαρά, 13/4/2024]

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων μιλά στη HuffPost Greece. – Για μεγάλες ελλείψεις προσωπικού στον κλάδο της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας κάνει λόγο ο Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, μιλώντας στη HuffPost Greece, αποδίδοντάς τες στην ανεπαρκή προσφορά εκπαιδευτικών επιλογών με τις κατάλληλες υποδομές και στην κατάργηση της «ανώτερης τεχνολογικής εκπαίδευσης».

Όσον αφορά στην ανάπτυξη του κλάδου, ο κ. Γιαζιτζόγλου επισημαίνει ως εμπόδια την εκτόξευση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και το μη μισθολογικό κόστος, ενώ τονίζει το θέμα της ασάφειας στη χωροθέτηση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων και τη μεγάλη διάρκεια των διαδικασιών αδειοδότησης.

Ως προς το θέμα της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, που αποτελεί αναπόφευκτα λόγο προβληματισμού σε κάθε συζήτηση σχετικά με την εξορυκτική βιομηχανία, ο πρόεδρος του ΣΜΕ αναφέρει χαρακτηριστικά πως «δυστυχώς σε μερικούς έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι μπορούμε να έχουμε προϊόντα χωρίς πρώτες ύλες, ή ότι κάποιοι άλλοι λαοί θα αποδέχονται εσαεί την όχληση για να απολαμβάνουμε εμείς τα προϊόντα»– ενώ επισημαίνει παράλληλα πως η ΕΕ έχει το αυστηρότερο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος κατά την εξόρυξη και ότι η εξόρυξη στη χώρα μας γίνεται με τους «καλύτερους δυνατούς όρους για το περιβάλλον», με εκατοντάδες Έλληνες επιστήμονες να διασφαλίζουν την εφαρμογή των σχετικών κανόνων.

HuffPost Greece: Ποιο είναι το μέγεθος της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας σε νούμερα; Πόσες θέσεις εργασίας περιλαμβάνει;

Κων/νος Γιαζιτζόγλου: Η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία παράγει σε ετήσια βάση πάνω από 70 εκατομμύρια τόνους εμπορεύσιμων προϊόντων, με άμεσο τζίρο λίγο κάτω από 2 δισ. ευρώ. Περίπου το 50% (σε αξία) αποτελεί εξαγωγές. Ο κλάδος απασχολεί άμεσα και έμμεσα (μέσω υπεργολάβων), πάνω από 70.000 εργαζόμενους.

Για πόσες εταιρείες μιλάμε;

Δυστυχώς δεν υπάρχει επίσημη καταμέτρηση του συνόλου των εταιρειών του κλάδου και η ανάλυση των κωδικών δραστηριότητας δεν δίνει σαφή στοιχεία. Ο Σύνδεσμος έχει 30 εταιρείες μέλη που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 70% του όγκου που παράγεται.

Σε εκδηλώσεις του ΣΜΕ έχει αναφερθεί επανειλημμένα η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στον κλάδο. Σε ποιες ειδικότητες εντοπίζεται περισσότερο; Πού την αποδίδετε;

Οι μεγάλες ελλείψεις στον κλάδο εντοπίζονται στο εξειδικευμένο μη επιστημονικό προσωπικό, όπως για παράδειγμα οι χειριστές μηχανημάτων, οι τεχνίτες μηχανικοί ή ηλεκτρολόγοι, οι συντηρητές κοκ. Πρόκειται για ειδικότητες που απαιτούν τεχνική / τεχνολογική μεταλυκειακή εκπαίδευση, με έμφαση σε πρακτικές δεξιότητες. Η εκπαίδευση αυτή στο παρελθόν αποτελούσε αντικείμενο των μέσων «τεχνικών» σχολών. Δυστυχώς στην χώρα μας δεν υπάρχει επαρκής προσφορά εκπαιδευτικών επιλογών με τις κατάλληλες υποδομές.

Από την άλλη πλευρά, η κατάργηση της «ανώτερης τεχνολογικής εκπαίδευσης», δηλαδή ενός μεταλυκειακού τίτλου 3 ετών σπουδών με έμφαση στην πρακτική, στερεί την αγορά από μια βαθμίδα μέσων στελεχών με επαρκή γενική κατάρτιση και τεχνολογικές- τεχνικές δεξιότητες.

Για τι εύρος μισθών μιλάμε στον εξορυκτικό κλάδο; Πόσο εύκολο είναι να εισέλθει ένας νέος σε αυτόν, και από τι μισθούς θα άρχιζε;

Με βάση την τελευταία ισχύουσα ΣΣΕ ο κατώτερος μισθός για του εξειδικευμένους τεχνίτες πλησιάζει τα 1.000 ευρώ. Σε πρόσφατη συλλογή στοιχείων του Συνδέσμου ελάχιστοι εργαζόμενοι έπαιρναν τον κατώτερο μισθό. Για να εισέλθει ένας νέος στον κλάδο θα πρέπει είτε να έχει την σχετική ακαδημαϊκή ή πρακτική γνώση είτε να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης από αυτά που προσφέρουν κατά καιρούς οι εταιρείες μέλη μας. Συνήθως για τους μη εκπαιδευμένους η πρόσληψη γίνεται με την ειδικότητα του βοηθού και μετά την κατάλληλη εκπαίδευση και τις σχετικές εξετάσεις αποκτάται ο τίτλος του χειριστή.

Σε ποιες γεωγραφικές περιοχές της χώρας δραστηριοποιούνται κυρίως;

Η εξορυκτική δραστηριότητα εντοπίζεται στην Στερεά Ελλάδα (Φωκίδα, Φθιώτιδα, Εύβοια), στην Μακεδονία (Κοζάνη, Γρεβενά, Φλώρινα, Χαλκιδική, Καβάλα, Δράμα), στις Κυκλάδες και στην Αρκαδία. Διάσπαρτες μονάδες αδρανών υλικών υπάρχουν σε ολόκληρη τη χώρα.

Τι εξορύσσεται στη χώρα μας στο πλαίσιο της δραστηριότητας των μελών του ΣΜΕ; Μπορείτε να δώσετε κάποιους αριθμούς;

• Μεταλλευτικά ορυκτά (Βωξίτης, Αλουμίνα & αλουμίνιο, Σιδηρονικελιούχα, Λευκόλιθοι κλπ) – 5,5 εκατομμύρια τόνοι
• Ενεργειακά ορυκτά (Λιγνίτης, πετρέλαιο) – 14 εκατομμύρια τόνοι
• Βιομηχανικά ορυκτά (Άργιλοι, γύψος μπεντονίτης περλίτης) – 6,2 εκατομμύρια τόνοι
• Μάρμαρα – 1,2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα
• Αδρανή υλικά – 41 εκατομμύρια τόνοι

Πού διοχετεύεται η παραγωγή;

Τα ενεργειακά και τα αδρανή στην συντριπτική τους πλειοψηφία αναλώνονται εντός Ελλάδος. Αντίθετα, μάρμαρα βιομηχανικά ορυκτά και μεταλλευτικά ορυκτά κυρίως εξάγονται.

Όσον αφορά στο περιβαλλοντικό κομμάτι: Τι έχετε να πείτε ως προς τους προβληματισμούς για την (εκ των πραγμάτων) επιβάρυνση του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών;

Η ΕΕ και κατ επέκταση η χώρα μας έχουν το αυστηρότερο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος κατά την εξόρυξη. Τα μέλη του ΣΜΕ εφαρμόζουν την αρχή της χρησιμοποίησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Συνεπώς μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι η εξόρυξη στην Ελλάδα γίνεται με τους καλύτερους δυνατούς όρους για το περιβάλλον. Η εφαρμογή των κανόνων αυτών γίνεται από μερικές εκατοντάδες Έλληνες επιστήμονες που σε καθημερινή βάση βεβαιώνουν στις επιχειρήσεις μας την τήρηση των όρων των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων τους.

Από την άλλη πλευρά, όπως σωστά επισημαίνετε, η εξόρυξη, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, έχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το ζήτημα είναι αν κανείς κρίνει ως απαραίτητο το προϊόν της δραστηριότητας, ώστε να αποδεχθεί την όχληση. Δυστυχώς σε μερικούς έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι μπορούμε να έχουμε προϊόντα χωρίς πρώτες ύλες, ή ότι κάποιοι άλλοι λαοί θα αποδέχονται εσαεί την όχληση για να απολαμβάνουμε εμείς τα προϊόντα.

Στην πράξη, τις περισσότερες φορές όταν «ωθούμε» μια εξορυκτική δραστηριότητα εκτός ΕΕ, προκαλούμε σημαντικά μεγαλύτερη περιβαλλοντική επίπτωση. Απλά δεν την βλέπουμε άμεσα…

Ποια είναι τα εμπόδια στην ανάπτυξη της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας;

Σημαντικό εμπόδιο που προέκυψε πρόσφατα είναι η εκτόξευση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, μια και οι περισσότερες δραστηριότητες μας είναι ενεργοβόρες. Στην ίδια κατεύθυνση πρόβλημα αποτελεί και το λεγόμενο «μη μισθολογικό κόστος».

Από εκεί και πέρα υπάρχει μια ασάφεια στην χωροθέτηση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων. Δυστυχώς η εξόρυξη δεν μπορεί να χωροθετηθεί με διοικητική απόφαση αφού πρέπει να γίνει εκεί που η φύση τοποθέτησε το κοίτασμα. Η έλλειψη σαφών προνοιών στα Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια εμποδίζει πολλές φορές την αξιοποίηση αξιόλογων κοιτασμάτων.

Τέλος, μείζον πρόβλημα είναι η διαδικασία αδειοδότησης η οποία διαρκεί σε πολλές περιπτώσεις αρκετά χρόνια. Αυτό οφείλεται στην κακή ποιότητα και τις ασάφειες του κανονιστικού πλαισίου, στους πολλούς εμπλεκόμενους φορείς αλλά και στην σημαντική έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στις ανάλογες θέσεις τις Δημόσιας Διοίκησης.

Τι κινήσεις περιμένετε από την πολιτεία ως προς α) την κάλυψη των αναγκών του κλάδου σε ανθρώπινο δυναμικό β) την άρση των εμποδίων στην ανάπτυξή της;

Σε ότι αφορά τις ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, είμαστε σε επαφή με την πολιτεία, αφ’ ενός μεν για να βρούμε τρόπους παροχής της απαραίτητης εκπαίδευσης στις ειδικότητες που λείπουν και αφ’ ετέρου για να ανασχεδιάσουμε το σύστημα αδειοδότησης των ειδικευμένων τεχνιτών – χειριστών ώστε να μπορούν να υπάρχουν αρκετοί αδειούχοι.

Σε ότι αφορά τα εμπόδια στην ανάπτυξη του κλάδου, είμαστε σε γόνιμο διάλογο με το αρμόδιο Υπουργείο και τις Υπηρεσίες ώστε να βελτιώσουμε τα ζητήματα των καθυστερήσεων και των ασαφειών στις αδειδοτήσεις, καθώς και ορισμένα θεσμικά ζητήματα που αφορούν τον «Μεταλλευτικό Κώδικα»

Σε ότι αφορά τα ζητήματα του κόστους ενέργειας, το πρόβλημα οφείλεται σε κεφαλαιώδεις επιλογές σε επίπεδο ΕΕ και ελπίζουμε σύντομα οι Βρυξέλλες να αντιληφθούν τα λάθη τους και στο βαθμό που είναι εφικτό να τα διορθώσουν.

[ΠΗΓΗ: https://www.huffingtonpost.gr/, του Κώστα Μαυραγάνη, 27/9/2023]