Ο χαλκός έχει αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή της πράσινης μετάβασης και αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο αφού –για παράδειγμα–, ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο χρειάζεται 2,5 φορές περισσότερο χαλκό από ένα όχημα με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική χρειάζεται δύο φορές περισσότερο χαλκός ανά μεγαβάτ ισχύος, από ό,τι στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο ή άνθρακα, ενώ η αντίστοιχη τιμή για την αιολική ενέργεια εκτοξεύεται στο πενταπλάσιο της συμβατικής διαδικασίας. Έτσι, χάρη στην υψηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα και τη χαμηλή αντιδραστικότητα, ο χαλκός είναι το βασικό υλικό που χρησιμοποιείται σε όλη την σχετική τεχνολογία. Αλλά με την ενεργειακή μετάβαση, θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χαλκός.

Η S&P Global εκτιμά ότι μέχρι το 2035 η ζήτηση θα ξεπεράσει κατά πολύ την προσφορά. Σύμφωνα με την έκθεση της εταιρείας ερευνών, το 2022 χρειαστήκαμε περίπου 25 εκατομμύρια μετρικούς τόνους χαλκού και μέχρι το 2035 θα έχουμε φτάσει στο σημείο να χρειαζόμαστε 50 εκατομμύρια. Το 2050 που αποτελεί το σημείο επίτευξης των μηδενικών ρύπων παγκοσμίως, θα καταναλώνουμε περισσότερο χαλκό από όσο έχουμε καταναλώσει από το 1900 μέχρι το 2021.

Η ζήτηση για κρίσιμα μέταλλα, όπως ο χαλκός, αναμένεται να εκτιναχθεί καθώς εκτος του ότι σε όλο τον κόσμο υιοθετούνται τεχνολογίες καθαρότερης ενέργειας, παράλληλα τα κράτη ανταγωνίζονται για να αναπτύξουν τις δικές τους εφοδιαστικές αλυσίδες. Εν τω μεταξύ, μια σειρά από σημαντικές αστοχίες σε βασικές εκμεταλλεύσεις εξόρυξης χαλκού φαίνεται να μειώνουν τα επίπεδα προσφοράς του μετάλλου για το επόμενο έτος, διαψεύδοντας τους αναλυτές που είχαν προβλέψει ένα μεγάλο πλεόνασμα μέχρι το 2024.

Από την άλλη, δεν είναι ούτε εύκολο ούτε σύντομα εφικτό να αναπτυχθούν νέα ορυχεία χαλκού για να καλύψουν τη ζήτηση. Όπως δήλωσε και ο δισεκατομμυριούχος μεγιστάνας της εξόρυξης Robert Friedland, ιδρυτής της εταιρείας Ivanhoe Mines, οι τιμές του χαλκού σχεδόν πρέπει να διπλασιαστούν, προκειμένου να ωθήσουν τις εταιρείες εξόρυξης να αναπτύξουν νέα ορυχεία. Κατά λέξη, δήλωσε πριν από έναν περίπου μήνα: «Πιθανώς χρειαζόμαστε επίπεδα περίπου στα 15.000 δολάρια ανά τόνο, σταθερά για μεγάλο χρονικό διάστημα, προτού η βιομηχανία μπορέσει πραγματικά να προετοιμαστεί και να κατασκευάσει αυτά τα τεράστια ορυχεία», εξηγώντας πως αν επαληθευτούν οι προβλέψεις για τις τιμές του χαλκού, οι οποίες θα κυμανθούν στα 9.000 δολάρια ανά μετρικό τόνο το 2024, αυτά τα επίπεδα τιμών δεν είναι αρκετά για να ωθήσουν την εξορυκτική βιομηχανία να αναλάβει τους κινδύνους ανάπτυξης τεράστιων ορυχείων έντασης κεφαλαίου – ειδικά στη Λατινική Αμερική.

Άρα, η ζήτηση θα πρέπει να ικανοποιηθεί από τα υπάρχοντα ορυχεία, τουλάχιστον μέχρι μια θεαματική αύξηση της τιμής του μετάλλου.

Στην Ελλάδα όμως θα μπορούσαμε να πούμε πως βρισκόμαστε σε πλεονεκτική θέση.

Στη χερσόνησο της Χαλκιδικής, στη Βόρεια Ελλάδα, έχει εντοπιστεί ένα πλούσιο πορφυριτικό κοίτασμα χρυσού-χαλκού, το οποίο, σύμφωνα με τη Μελέτη Σκοπιμότητας, μπορεί να δώσει κατά μέσο όρο (εκτός των 140.000 ουγγιών χρυσού), 30.400 τόνους χαλκού ετησίως. Λαμβάνοντας υπόψη πως η ζωή του του μεταλλείου θα είναι περίπου 20 έτη, αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία αυτού του έργου για την τοπική και εθνική οικονομία. Το κοίτασμα αυτό έχει εντοπιστεί στην περιοχή των Σκουριών, των Μεταλλείων Κασσάνδρας, τα οποία διαχειρίζεται η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, θυγατρική του καναδικού εξορυκτικού ομίλου Eldorado Gold.

Το έργο βρίσκεται στην διαδικασία της τελικής κατασκευαστικής φάσης και θα συνδυάσει την επιφανειακή με την υπόγεια εξόρυξη, υιοθετώντας τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνολογίες για την προστασία του περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα παγκόσμιας κλάσης έργο, εξαρχής σχεδιασμένο στη βάση των αρχών της υπεύθυνης μεταλλευτικής δραστηριότητας. Για την ανάπτυξη του έργου προβλέπεται η υιοθέτηση των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνολογιών που θα διασφαλίσουν έναν μακροχρόνιο θετικό αντίκτυπο για όλους, όπως το ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδάτων, η Λιθογόμωση, η Παράλληλη Αποκατάσταση και η Περιβαλλοντική Παρακολούθηση.

Για το συγκεκριμένο έργο θα πραγματοποιηθούν €1,2 εκ. νέες επενδύσεις. Οι κατασκευαστικές εργασίες των Σκουριών ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2023 και θα διαρκέσουν περί τα 2 έτη, προκειμένου το μεταλλείο να τεθεί σε παραγωγική λειτουργία, φάση κατά την οποία αναμένεται να δημιουργηθούν περί τις 1.500 πρόσθετες θέσεις εργασίας, που θα αφορούν αποκλειστικά τη μεταλλευτική δραστηριότητα, επιπλέον των 1.000 που αφορούν την διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών.

Με την ολοκλήρωση του έργου και την έναρξη της εξόρυξης, η θέση της Ελλάδας σαν Ευρωπαϊκή εξορυκτική δύναμη θα αναβαθμιστεί σημαντικά, συνυπολογίζοντας και τις κατευθύνσεις της Πράξης για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, η οποία ψηφίστηκε πρόσφατα από την Ε.Ε. και προωθεί την απεξαρτοποίηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες όσον αφορά την προμήθεια Κρίσιμων Πρώτων Υλών, όπως ο χαλκός.

Δείτε εδώ ένα βίντεο σχετικό με το έργο των Σκουριών:

Από την αρχή του πολιτισμού, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν πέτρες, και αργότερα μέταλλα, που έβρισκαν στο έδαφος ή λίγο κάτω από την επιφάνεια της γης. 

Το παλαιότερο ορυχείο που είναι γνωστό σήμερα στην επιστήμη βρίσκεται στο «Σπήλαιο του Λιονταριού», στη σημερινή Σουαζιλάνδη, στη νοτιότερη Αφρική, και χρονολογείται από την Παλαιολιθική Εποχή, πριν από περίπου 43.000 χρόνια. Από το ορυχείο αυτό εξορυσσόταν αιματίτης που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή κόκκινης ώχρας. Άλλο ορυχείο περίπου της ίδιας εποχής έχει βρεθεί στην Ουγγαρία: πιστεύεται ότι εκεί άνθρωποι του Νεάντερταλ εξόρυσσαν πυρόλιθο για κατασκευή εργαλείων και όπλων.

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, ο αριθμός των ορυκτών και μεταλλευμάτων που χρησιμοποιούνταν διευρύνθηκε σημαντικά. Η Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε εντελώς νέες συνθήκες σε ό,τι αφορά τόσο τη διαδικασία εξόρυξης όσο και την εκμετάλλευση ορυκτών και μεταλλευμάτων.

Σήμερα λίγοι συνειδητοποιούν πόσο απαραίτητα είναι τα ορυκτά για τη διατήρηση και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας και πόσο αλληλένδετη είναι η καθημερινότητά μας με τη χρήση τους: υπολογίζεται ότι ο μέσος άνθρωπος χρησιμοποιεί στη διάρκεια της ζωής του περί τους 400 τόνους ορυκτών!

Εξίσου σημαντική είναι η συμμετοχή της δραστηριότητας αυτής στην οικονομική ζωή των χωρών: το 70% της ευρωπαϊκής κατασκευαστικής βιομηχανίας εξαρτάται από τις ορυκτές πρώτες ύλες – μεταλλεύματα, βιομηχανικά και λατομικά ορυκτά. Μερικά από τα υλικά που χρησιμοποιούμε πιο συχνά αποτελούνται σε μεγάλο ποσοστό από τέτοια υλικά: τα κεραμικά και το γυαλί παράγονται κατά 100% από ορυκτές πρώτες ύλες, ενώ τα χρώματα και το χαρτί περιέχουν ορυκτά σε ποσοστό 50%. Μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως το 24ωρό μας είναι γεμάτοι με ορυκτά! 

Ξυπνάμε κάθε πρωί σε ένα σπίτι που αποτελείται από τσιμέντο: Δηλαδή ασβεστόλιθο, αργιλόχωμα, ποζολάνη, γύψο κ.ά. Τα αλουμινένια κουφώματα κατασκευάζονται με πρώτη ύλη τον βωξίτη.  Τα συνθετικά κουφώματα αποτελούνται από πολυμερή (PVC) και σκόνες ορυκτών όπως τάλκης κ.ά.

Για μόνωση χρησιμοποιούμε ελαφρόπετρα, περλίτη κ.ά., οι θερμοσυσσωρευτές περιέχουν τούβλα από δουνίτη ή ολιβινίτη (χρησιμοποιείται και στα χυτήρια). Τα φωτοβολταϊκά έχουν πυρίτιο με πρώτη ύλη το χαλαζία. Τα είδη υγιεινής και τα πλακάκια περιέχουν καολίνη και χαλαζία και πλένουμε τα δόντια μας με οδοντόπαστα στην οποία χρησιμοποιείται ανθρακικό ασβέστιο, ορυκτά νατρίου, φθορίτη κ.ά.

Το αυτοκίνητό μας  περιέχει 100-150 κιλά βιομηχανικών υλικών, περισσότερο από ένα τόνο μέταλλα (αλουμίνιο, σίδηρο, νικέλιο, μολυβδαίνιο, χρώμιο, μόλυβδο), ενώ αν είναι ηλεκτρικό και λίθιο, αλλά και έξι χιλιόμετρα χαλκό σε σύρμα! 

Ο κατάλογος είναι ατελείωτος… Το κινητό μας, το κομπιούτερ, το τάμπλετ, όλα περιέχουν μια πλειάδα ορυκτών από πολύτιμα μέταλλα μέχρι σπάνιες γαίες, απαραίτητα στην καθημερινότητά μας.

Το πόσο απαραίτητα και αναγκαία είναι συγκεκριμένα ορυκτά στην επιβίωσή μας σήμερα, αποδεικνύεται και από την Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (Critical Raw Materials Act, CRMA), που πρότεινε και υπερψήφισε η ΕΕ, ένα ολοκληρωμένο σύνολο δράσεων ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση της ΕΕ σε ασφαλή, διαφοροποιημένο, προσιτό και βιώσιμο εφοδιασμό με κρίσιμες πρώτες ύλες. Οι κρίσιμες πρώτες ύλες είναι απαραίτητες για ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών τομέων, όπως η βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών για την ενεργειακή μετάβαση, η ψηφιακή βιομηχανία για την ψηφιακή μετάβαση, η αεροδιαστημική και η άμυνα. Εν τω μεταξύ ο κατάλογος των κρισίμων πρώτων υλών όσο πάει και διευρύνεται. Το αλουμίνιο και ο χαλκός περιλαμβάνονται στον επικαιροποιημένο κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει 34 πρώτες ύλες εκ των οποίων 17 θεωρούνται στρατηγικές πρώτες ύλες. Αν συνυπολογίσουμε πως οι ελληνικές εξαγωγές ορυκτών πρώτων υλών το 2022 ανήλθαν σε 1,0 δισεκ. ευρώ, έναντι 933 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος, και αφορούν κυρίως αλουμίνιο και χαλκό, καταλαβαίνει κανείς τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα.

Οι κρίσιμες πρώτες ύλες της Ελλάδας

Υπάρχουν ισχυρές πιθανότητες η Ελλάδα να διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα από κρίσιμες πρώτες ύλες, τονίζουν πηγές του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα υπάρχει περίπου το 10% των κρίσιμων πρώτων υλών της Ε.Ε. και η λίστα συνεχώς διευρύνεται και με νέα κοιτάσματα. Ποιες είναι αυτές οι κρίσιμες πρώτες ύλες που διαθέτει η χώρα μας και οι οποίες στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης είναι εξαιρετικά επίκαιρες και απαραίτητες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο;

Νικέλιο: Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα σε Εύβοια, Στερεά Ελλάδα και Καστοριά, τα οποία αξιοποιεί η Λάρκο παράγοντας σιδηρονικέλιο. Με την κατάλληλη αλλαγή της διεργασίας, από πυρομεταλλουργία σε υδρομεταλλουργία μπορεί να παράγεται νικέλιο. 

Βωξίτης: Τα υπάρχοντα κοιτάσματα βωξίτη που οδηγούν στην παραγωγή αλουμινίου δεν θα διαρκέσουν εσαεί. Πρέπει συνεπώς να γίνουν νέες έρευνες και επενδύσεις για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση κοιτασμάτων σε μεγάλο βάθος τα οποία εικάζεται ότι υπάρχουν.

Χαλκός: Εκτός από την δευτερογενή παραγωγή χαλκού στην περιοχή της Χαλκιδικής, υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα και σε άλλες περιοχές της Β. Ελλάδας. Πρόκειται για δημόσια κοιτάσματα τα οποία παραμένουν αναξιοποίητα, καθώς όσες φορές ξεκίνησαν προσπάθειες εκμετάλλευσης σημειώθηκαν τοπικές αντιδράσεις.

Κοβάλτιο: Άλλο μία κρίσιμη πρώτη ύλη που μπορεί να παραχθεί στην Ελλάδα, καθώς το κοβάλτιο περιέχεται στα κοιτάσματα νικελίου και μπορεί να εξαχθεί μέσω ειδικής διαδικασίας. Και εδώ είναι αναγκαίο να γίνουν σημαντικές επενδύσεις και αλλαγή της μεθόδου κατεργασίας του νικελίου ώστε να παραχθούν τα ειδικά κράματα κοβαλτίου που χρησιμοποιεί η βιομηχανία των ηλεκτρικών οχημάτων. 

Ο χαλκός της Χαλκιδικής

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η International Copper Association τον Απρίλιο του 2023, η ετήσια παγκόσμια προσφορά χαλκού αναμένεται να αυξηθεί κατά 26% και να προσεγγίσει τους 38,5 εκατομμύρια τόνους έως το 2035. Ωστόσο, η προσφορά χαλκού θα εξακολουθήσει να είναι κατά περίπου 2% χαμηλότερη από τη συνολική ζήτηση για το μέταλλο. Για την κάλυψη της ζήτησης, η παραγωγή χαλκού έχει ήδη διπλασιαστεί παγκοσμίως τα τελευταία 15 χρόνια, και η απαιτούμενη, εκ νέου, αύξηση αποτελεί πρόκληση για την εξορυκτική βιομηχανία, ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή.  

Στην Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες ο χαλκός αναφέρεται ως Στρατηγική Πρώτη ύλη. Στόχος του Κανονισμού είναι, έως το 2030, το 10% της κατανάλωσης στρατηγικών ορυκτών πρώτων υλών της Ένωσης να εξορύσσεται εντός της ΕΕ. Συνεπώς, εκ των πραγμάτων, απαιτούνται τεράστιες προσπάθειες και σημαντική αύξηση των επενδύσεων προκειμένου να επιτευχθεί, ή τουλάχιστον προσεγγιστεί, το συγκεκριμένο επίπεδο αυτάρκειας στην ΕΕ. 

Στο πλαίσιο της ανάγκης εξασφάλισης ορυκτών πόρων, νέα έργα εξόρυξης χαλκού βρίσκονται υπό ανάπτυξη ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με τη Mining Intelligence, τα κορυφαία υπό ανάπτυξη έργα χαλκού χωροθετούνται στην Άπω Ανατολή, τη Χιλή, τη Βόρεια Αμερική, την Αφρική και την Ελλάδα!  

Το μεταλλευτικό έργο της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές της Χαλκιδικής τοποθετείται στην 5η θέση της λίστας των 10 σημαντικότερων έργων εξόρυξης χαλκού παγκοσμίως με κριτήριο την εκτιμώμενη διάρκεια ζωής του (περίπου 20 έτη). Σύμφωνα με τη μελέτη σκοπιμότητας του έργου, οι μεταλλευτικές εγκαταστάσεις στις Σκουριές προβλέπεται να έχουν ετήσια παραγωγή, κατά μέσο όρο, 67 εκατομμυρίων λιβρών χαλκού.  

Στις αρχές Απριλίου 2023, η Ελληνικός Χρυσός η θυγατρική εταιρεία της Eldorado Gold, η οποία διαχειρίζεται τα Μεταλλεία Κασσάνδρας στην Χαλκιδική, ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της συμφωνίας χρηματοδότησης ύψους 680 εκατομμυρίων ευρώ για την ανάπτυξη του υπερσύγχρονου μεταλλείου των Σκουριών. Η αξιοποίηση του παγκόσμιας κλάσης πορφυριτικού κοιτάσματος χαλκού δε θα προσφέρει μακροπρόθεσμη αξία μόνο στην τοπική και την εθνική οικονομία αλλά θα συνδράμει επίσης στην επίτευξη των ποσοτικών στόχων του CRMA.  

Σύντομα η Ελλάδα θα διαθέτει το μόνο υπό ανάπτυξη έργο εξόρυξης χαλκού σε ευρωπαϊκό έδαφος, γεγονός που την τοποθετεί δυναμικά στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. Ο πολυπράγμων χαλκός είναι, πια, (και) ελληνική υπόθεση.

Τα υπάρχοντα προβλήματα

Προϋπόθεση για να προχωρήσει η αξιοποίηση αυτών των κρίσιμων πρώτων υλών αποτελεί η υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής για το μεταλλευτικό κλάδο και η αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών που καθηλώνουν την ανάπτυξη. Ενδεικτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις είναι, οι καθυστερήσεις στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, η ανυπαρξία ειδικού χωροταξικού για τις ορυκτές πρώτες ύλες, η απαγόρευση της αξιοποίησης περιοχών που έχουν χαρακτηριστεί ως Natura αλλά και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού λόγω των συνταξιοδοτήσεων αλλά και της μετανάστευσης που πλήττει τον κλάδο.

[Με πληροφορίες από: https://www.consilium.europa.eu/, www.sme.gr/, https://www.hellas-gold.com/, https://www.capital.gr/, Άρθρο του Χ. Φλουδόπουλου 16/3/2023]

Ο ρόλος του χαλκού και η ευκαιρία της Ελλάδας

Όταν τον περασμένο Μάρτιο η πρόεδρος της Ε.Ε. Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την πολυαναμενόμενη Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, (Critical Raw Materials Act– CRMA), οι γνώστες του χώρου διαπίστωσαν πως επιτέλους περιελάβανε τον επίσημο προσδιορισμό της κατηγορίας Στρατηγικές Πρώτες Ύλες, οι οποίες –παρά την γενικευμένη εντύπωση–, ΔΕΝ ταυτίζονται με τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες.

Έτσι η Πράξη δήλωνε κατά λέξη πως ο κατάλογος των Στρατηγικών Πρώτων Υλών «Θα πρέπει να περιλαμβάνει πρώτες ύλες υψηλής στρατηγικής σημασίας, λαμβάνοντας υπόψη τη χρήση τους σε στρατηγικές τεχνολογίες που στηρίζουν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση ή για αμυντικές ή διαστημικές εφαρμογές, που χαρακτηρίζονται από ένα δυνητικά σημαντικό χάσμα μεταξύ της παγκόσμιας προσφοράς».

Έτσι, αυτή η λίστα περιλαμβάνει το βισμούθιο, το βόριο (σε ποιότητα μεταλλουργίας), κοβάλτιο, χαλκό, γάλλιο, γερμάνιο, λίθιο (για χρήση σε μπαταρίες), μέταλλο μαγνήσιο, μαγγάνιο (για χρήση σε μπαταρίες), φυσικό γραφίτη (για χρήση σε μπαταρίες), νικέλιο (για χρήση σε μπαταρίες), ομάδα μετάλλων πλατίνας, στοιχεία σπάνιων γαιών για μαγνήτες, μέταλλο πυριτίου, μέταλλο τιτανίου και βολφράμιο.

Ως Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, προσδιορίζονται αυτές που έχουν μεγάλη σημασία για την Ευρωπαϊκή οικονομία και υπάρχει κίνδυνος όσον αφορά τον επαρκή εφοδιασμό της.

Για το 2023, με την ευκαιρία της δημοσιοποίησης της Πράξης για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, δημοσιεύτηκε η 5η κατά σειρά λίστα με τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (ΚΠΥ), οι οποίες έφτασαν σε αριθμό τις 34, από τις 14 που περιελάμβανε η πρώτη λίστα του 2011. 

Αυτές, δε, είναι: Βωξίτης, Άνθρακας οπτανθρακοποίησης, Λίθιο, Φώσφορος, Αντιμόνιο, Άστριος, Ελαφριά στοιχεία σπάνιων γαιών, Σκάνδιο, Αρσενικό, Φθοραδάμαντας, Μαγνήσιο, Μεταλλικό πυρίτιο, Βαρύτης, Γάλλιο, Μαγγάνιο, Στρόντιο, Βηρύλλιο, Γερμάνιο, Φυσικός Γραφίτης, Ταντάλιο, Βισμούθιο, Άφνιο, Νιόβιο, Μεταλλικό τιτάνιο, Βόριο/Βορικό, Ήλιο, Μέταλλα της ομάδας πλατίνας, Βολφράμιο, Κοβάλτιο, Βαρέα στοιχεία σπάνιων γαιών, Φωσφορικό πέτρωμα, Βανάδιο, Χαλκός, Νικέλιο.

Αν συγκρίνουμε τις δύο λίστες θα δούμε πως ΟΛΕΣ οι Στρατηγικές Πρώτες Ύλες, περιλαμβάνονται στον κατάλογο των Κρίσιμων Πρώτων Υλών. Να σημειωθεί πως ο Χαλκός και το Νικέλιο, τα οποία μας ενδιαφέρουν περισσότερο ως Ελλάδα, αφού έχουμε τη δυνατότητα να αναδειχθούμε σημαντικός ρυθμιστής της εφοδιαστικής αλυσίδας αυτών των δύο μετάλλων (με τα κοιτάσματα των Μεταλλείων Κασσάνδρας για τον Χαλκό και την Λάρκο για το Νικέλιο), αποτελούν πρόσφατη προσθήκη στις ΚΠΥ. Μάλιστα, δεν πληρούν τα όρια των κριτηρίων για να ενταχθούν σε αυτόν τον κατάλογο, αλλά περιλαμβάνονται στη λίστα ΚΠΥ ως στρατηγικές πρώτες ύλες, σύμφωνα με την Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες.

Γεγονός είναι πως ο χαλκός αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέταλλο τόσο για τις στρατηγικές τεχνολογίες όσο και για την οικονομία της Ευρώπης. Και με τις εξελίξεις στην ολοκλήρωση της επένδυσης στα Μεταλλεία Κασσάνδρας από την Eldorado Gold και την Ελληνικός Χρυσός, η δήλωση του διευθύνοντα συμβούλου του καναδικού εξορυκτικού ομίλου Τζορτζ Μπερνς, πως η Ευρώπη μπορεί να καταστεί αυτάρκης σε χαλκό χάρη στα ελληνικά αποθέματα, δεν απέχει από την πραγματικότητα.

Όπως δήλωσε ο κος Μπερνς πριν από λίγες μέρες στο δεύτερο Οικονομικό Φόρουμ στο Τορόντο, που διοργάνωσε το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών, «Έχουμε ένα συνεχιζόμενο πρόγραμμα εξερεύνησης που συνεχίζει να αναπληρώνει και να αυξάνει τους πόρους και τα αποθέματά μας», σημείωσε και πρόσθεσε ότι «το υποπροϊόν χαλκού στις Σκουριές είναι τόσο σημαντικό που πρόκειται να καταστήσει την Eldorado Gold έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς χαλκού στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είμαστε περήφανοι για τον ρόλο που θα έχουν οι Σκουριές στη συμβολή σε ό,τι αφορά την αυτάρκεια της Ευρώπης σε χαλκό έναντι άλλων, τρίτων πηγών», σημειώνοντας ότι το έργο είναι έτοιμο κατά τα 2/3 με την εμπορική παραγωγή του να αναμένεται να ξεκινήσει στα τέλη του 2025. 

Γεγονός είναι πως έως σήμερα στα μεταλλεία Κασσάνδρας έχουν επενδυθεί 1,3 δισ. δολ., πρόκειται να τοποθετηθούν ακόμη 1,9 δισ. δολ., ενώ η αξία των εξαγωγών, που είναι της τάξεως του 1 δισ. δολ., αναμένεται να ενδεκαπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια. Στη φάση της κατασκευής αναμένεται να απασχοληθούν 900 άτομα, ενώ όταν τεθεί σε λειτουργία το έργο των Σκουριών θα δημιουργηθούν 1.400 θέσεις εργασίας. Όσον αφορά την χρηματοδότηση για την ολοκλήρωση της επένδυσης, για το έργο των Σκουριών, η Eldorado Gold έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση 680 εκατ. ευρώ, που αποτελεί κοινοπρακτικό δάνειο από την ΕΤΕ και την Τράπεζα Πειραιώς, περιλαμβάνοντας και δάνειο 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Αναμένοντας λοιπόν την πλήρη λειτουργία των Μεταλλείων Κασσάνδρας και την χώρα μας να αξιοποιεί επιτέλους τον ορυκτό πλούτο που κρύβεται στο υπέδαφός της, να σχολιάσουμε πως σήμερα, κάτω από τις συγκεκριμένες συγκυρίες των γεωπολιτικών αναταράξεων και της χρήσης του φόβητρου της επάρκειας εφοδιαστικών αλυσίδων καυσίμων, ορυκτών και άλλων αγαθών ως μέσο πίεσης για την επιδίωξη πολιτικών σκοπιμοτήτων, η σημασία ανάληψης τέτοιων ρόλων ενισχύει σημαντικά τη θέση της χώρας στο Ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι.