Η Αγία Βαρβάρα γιορτάζεται στην Ευρώπη ως προστάτιδα των εργαζομένων στα Μεταλλεία και Ορυχεία από το μεσαίωνα. Στην Ελλάδα η γιορτή της προστάτιδας των Ορυχείων ξεκίνησε από τα μεταλλεία Λαυρίου στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ως Προστάτιδα του Πυροβολικού καθιερώθηκε το 1828 όπου και αναφέρεται η πρώτη σχετική τελετή με δοξολογία και παράθεση στη συνέχεια γεύματος όπου έλαβαν μέρος αξιωματικοί και οπλίτες πυρβολητές.

Ας δούμε τον βίο της Μεγαλομάρτυρος και Παρθενομάρτυρος.

Η Αγία Βαρβάρα ήταν το μοναδικό παιδί του πλούσιου Έλληνα ειδωλολάτρη Διόσκουρου, Σατράπη της Νικομήδειας και γεννήθηκε στην Ηλιούπολη της Συρίας το 218 μ.Χ. Παρόλο ότι ανατράφηκε σε φανατικά ειδωλολατρικό περιβάλλον, η Αγία φωτίστηκε από την αλήθεια του Θείου Λόγου, μέσω του Ωριγένη και του Βαλεντινιανού, και ασπάστηκε το Χριστιανισμό σε νεαρή ηλικία. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την οργή του πατέρα της. Γνωρίζουμε από το βίο της Αγ. Βαρβάρας ότι προσπαθώντας να ξεφύγει από τον ειδωλολάτρη πατέρα της που ήθελε να τη σκοτώσει, ένας βράχος άνοιξε κατά τρόπο θαυμαστό και κρύφτηκε μέσα. Γι’ αυτό οι ανθρακωρύχοι όλου του κόσμου την θεωρούν προστάτριά τους.

Η Αγία Μεγαλομάρτυρας Βαρβάρα πέθανε για το Χριστό από το χέρι του ίδιου της του πατέρα, ο οποίος την αποκεφάλισε επειδή ομολόγησε την Αγ. Τριάδα. Ο πατέρας της όταν διέταξε να χτιστεί για αυτή ένα λουτρό, ούτως ώστε να μην χρειάζεται να χρησιμοποιεί τα δημόσια λουτρά, και ενώ το σχέδιο για το λουτρό προέβλεπε αρχικά δύο παράθυρα, η Βαρβάρα εγκατέστησε άλλο ένα για να τιμήσει την Αγία Τριάδα εκμυστηρευόμενη τον λόγο στον πατέρα της. Τότε ο πατέρας της, βλέποντας αυτή την αλλαγή, έγινε έξαλλος και διέταξε να την παραδώσουν στον Ρωμαίο Έπαρχο Μαρκιανό, σε εποχές διωγμού των Χριστιανών. Ο Έπαρχος θαυμάζοντας την ομορφιά της προσπάθησε στην αρχή να την μεταπείσει, βλέποντας όμως ότι εκείνη ήταν ανένδοτη την υπέβαλε σε μαρτύρια, περισσότερο για να την σώσει από την οργή του πατέρα της που ήθελε να φονευθεί. Τελικά ο Έπαρχος διέταξε τον αποκεφαλισμό της, και όρισε την ποινή να εκτελέσει ο ίδιος ο πατέρας της που ήταν και επιθυμία του. Σύμφωνα με τον βιογράφο αυτής Συμεών ο ίδιος ο πατέρας της την αποκεφάλισε ως “πατρικαίς χερσί τω πατρικώ ξίφει την τελείωσιν δέχεται“. Την στιγμή όμως που είχε αποτελειώσει το έγκλημά του, έπεσε νεκρός χτυπημένος από κεραυνό κατά θεία δίκη. Κατ’ άλλη εκδοχή κεραυνός σκότωσε και τον Μαρκιανό.

Αυτοί οι κεραυνοί έκαναν τους πυροβολητές και τους πυροτεχνουργούς να τη θεωρούν προστάτιδά τους. Παρότι τα λείψανα της βρίσκονται από το 1909 (επειδή για εννιά αιώνες βρίσκονταν στον Αγ. Μάρκο στη Βενετία, όπου τα είχαν φέρει από την Κωνσταντινούπολη) στη Μονή Σαν Τζιοβάνι ντιν Τορτσέλο, κοντά στη Βενετία, η λατρεία της είναι έντονη σε περιοχές με ανθρακωρυχεία: Σαξωνία, Σιλέτζια, Βοημία, Λορένα, Τιρόλ, Βάλεα Ζίουλουι και Τιργκου Οκνα-Ρουμανία, όπου βρίσκεται ένας μοναδικός ναός πολλά μέτρα κάτω από τη γη και που την έφτιαξαν ανθρακωρύχοι σκάβοντας σ’ ένα αλατωρυχείο.

Στη Ορθόδοξη εικονογραφία ζωγραφίζεται πολλές φορές μ’ ένα ποτήρι στο χέρι όντας προστάτιδα ενάντια στο αιφνίδιο θάνατο και μη θέλοντας να στερηθούν οι ετοιμοθάνατοι την θεία κοινωνία. Συχνά τη συναντούμε κοντά σ΄ έναν πύργο (με τρία παράθυρα) ή κρατώντας ένα βιβλίο (για τους ετοιμοθάνατους) ή ένα κλαδί φοίνικα.

Το έθιμο της «Βαρβάρας»

Κατά την παράδοση η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα και των παιδιών και τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την ευλογιά και άλλες. Για να την “γλυκάνουν” σε πολλά μέρη του τόπου μας την ημέρα της γιορτής της προσέφεραν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που στην Θράκη τόλεγαν “Βαρβάρα”. Το έθιμο πανάρχαιο και θυμίζει την πανσπερμία. Στους Χριστιανούς η παρασκευή της “Βαρβάρας” καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό, όπως το έχει καταγράψει η θρησκευτική παράδοση.

Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, είχε συλλάβει ένα σατανικό και αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν.

Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί και λέγεται

Στη Θράκη χρησιμοποιούν εννέα είδη για την παρασκευή της Βαρβάρας: σιτάρι, μύγδαλα, καρύδια, ρόδια, σταφίδες, κανέλα, σουσάμι, ταχίνι και φρούτα ψιλοκομμένα, κυρίως μήλα σκληρά. Στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας και της Αδριανούπολης για γούρι έριχναν μέσα 3 έως 4 κουκιά και όποιος τα έβρισκε θεωρούταν… καλότυχος.

[ΠΗΓΕΣ: http://www.thrakiki.gr, http://orthodoxigynaika.blogspot.gr]

Ημερίδα με θέμα «Στις διαδρομές των λιγνιτωρύχων και μεταλλωρύχων της Ελλάδας» συνδιοργανώνουν την Κυριακή από 10.30 π.μ.-20.30μ.μ. στο Παλαιό Μηχανουργείο Λαυρίου το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού (ΕΚΤ&Π), τηλ. 210 6020026, η Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής και ο Δήμος Λαυρεωτικής. Μιλάμε με τη διευθύντρια του ΕΚΤ&Π Βασιλική Κιούση.

Σκοπός της εκδήλωσης; Είναι η ανάδειξη της ιστορίας των μεταλλείων, λιγνιτωρυχείων και των ανθρώπων τους, του καθοριστικού ρόλου τους στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, στη διαμόρφωση του κοινωνικού ιστού των περιοχών όπου αυτά λειτούργησαν, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στον πολιτισμό, η παρουσίαση της αξιοποίησης τους ως βιομηχανικών μνημείων και η γνωριμία μ’ αυτά μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η διερεύνηση της προοπτικής αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου προς όφελος της οικονομίας με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των ανθρώπων.

Ποιοι και για ποια θέματα μιλούν;. Οι ομιλητές είναι: Ανδρέας Καπετάνιος, αρχαιολόγος Β’ ΕΚΠΑ “Χθόνιο άχθος”: το βάρος των “Μετάλλων” στην ιστορία της Λαυρεωτικής, Κωνσταντίνος Ρουσουνέλος, μηχανολόγος μηχανικός TE, προϊστάμενος του Τμήματος Χορήγησης Αδειών Ανάπτυξης Ενέργειας & Φυσικών Πόρων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, “Μεταλλευτικός Πλούτος της Μήλου”, Γιώργος Κατσαμάγκος, μηχανικός Μεταλλείων, τομεάρχης στην εταιρεία FIMISCO, γεν. δ/ντής της ΕΛ.ΣΙ., γεν. δ/ντής ΙΓΜΕ, συνεργάτης RIO ΤΙΝΤΟ “Λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου 1873-1980” .

Για τη βόρεια Εύβοια; Μιλά ο Γιάννης Φαφούτης, φωτογράφος, “Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λευκολίθου της Εταιρείας ANGLOGREEK στη θέση Κατούνια του Βόρειου Ευβοϊκού Κόλπου”, Γιώργος Χριστοφιλόπουλος, δημοσιογράφος ερευνητής Τοπικής Ιστορίας “Η ιστορία των λιγνιτωρυχείων του Περιστερίου από το 1933 μέχρι και το 1956”, Χρυσούλα Αθηνάκη, φιλόλογος, μέλος Δ.Σ. ΚΕΜΙΠΟ, Δήμου Ν. Ιωνίας “Ανθρακωρυχεία Καλογρέζας” .

Για τα μεταλλεία Σερίφου; Μιλά ο Θοδωρής Λιβάνιος, δημοτικός σύμβουλος, πρόεδρος Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Σερίφου “Η ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου”. Επίσης θα παρουσιαστούν και άλλα θέματα από ομιλητές όπως: Ρίπης Κώστας, μεταλλειολόγος, μηχανικός, “Το Ερευνητικό Μεταλλευτικό έργο μεικτών θειούχων στους Μολάους Λακωνίας (1986 1990)”, Κωνσταντίνος Καπέλλας, συλλέκτης, “Τα Μεταλλεία Λαυρίου Σήμερα”, Μιχάλης Ποντίκης, ερευνητής Τοπικής Ιστορίας, “Η εξόρυξη του Λιγνίτη στην Κύμη Ευβοίας”, Αθανασία Μαρκουλή Μποντιώτη, φιλόλογος, ιστορικός δρ ΕΜΠ, “Η ζωή ενός μεταλλωρύχου στο Λαύριο”.

Η εκπαίδευση στα μουσεία. Το θέμα παρουσιάζουν οι Σοφία Ρωκ Μελά, ιδρύτρια Βιοτεχνικού Βιομηχανικού Μουσείου Λαυρίου, “Εκπαίδευση στα Μουσεία Η περίπτωση των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων που υλοποιεί το ΒΒΕΜ”, Ειρήνη Μιχαηλίδου, εκπαιδευτικός του ΚΠΕ Λαυρίου, “Ο δρόμος του Μεταλλωρύχου ως πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του ΚΠΕ Λαυρίου”, Αλατζά Μαίρη (Ηλέκτρα Στρατωνίου), συγγραφέας, ζωγράφος, “Μακεδονία Χαλκιδική: ό,τι λάμπει… είναι χρυσός”, Δημήτρης Μακρής, ερευνητής Τοπικής Ιστορίας, “Στα ίχνη των λιγνιτωρύχων της Διασταύρωσης Ραφήνας” .

Πού είχαμε μεταλλωρυχεία; Σε Μακεδονία, Θράκη (Χαλκιδική, Παγγαίο, Δράμα, Καβάλα, Σέρρες), Θάσο, Κυκλάδες (Κέα, Σέριφο, Μήλο) και Λαύριο. Λιγνιτωρυχεία είχαμε σε Εύβοια (Κύμη, Μαντούδι, Αλιβέρι), Αττική (Διασταύρωση Ραφήνας, Περιστέρι, Καλογρέζα, Μαλακάσα, Σκάλα Ωρωπού), Πελοπόννησο (Μεγαλόπολη κ.ά.) Πτολεμαΐδα .

Τι είναι το ΕΚΤ&Π; Μια πολιτιστική εταιρεία που από το 2000 ερευνά, καταγράφει, αναδεικνύει και προβάλλει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, τεχνών και περιβάλλοντος. Συνεργάζεται με δήμους, συλλόγους και άλλους φορείς, διοργανώνει ημερίδες, εκδηλώσεις, κάνει εκδόσεις και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα. Διοργανώνει πολιτιστικές περιηγήσεις και έχει διασώσει, ψηφιοποιώντας, αυθεντικό υλικό τοπικής Ιστορίας. Έχει δημιουργήσει μουσική δισκοθήκη, διαπολιτισμική βιβλιοθήκη, βιβλιοθήκη εκδόσεων του ΕΚΤ&Π και άλλων εκδόσεων της περιοχής μας και συλλογή αυθεντικού λαογραφικού υλικού (έπιπλα, αντικείμενα, φωτογραφίες κ.ά). Φιλοξενεί εικαστικούς καλλιτέχνες, μουσικούς, λαογράφους, λογοτέχνες, μελετητές κ.ά. για να παρουσιάσουν τις δημιουργίες τους .

[ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 02/12/2013]

Η εφημερίδα με τον κακόηχο τίτλο ΤΟ ΧΩΝΙ, δημοσιεύει ένα άρθρο με τον τίτλο «Ο Αγώνας των κατοίκων στη Χαλκιδική είναι αγώνας όλων μας», και προσπαθεί να μας πείσει για αυτό, αναφέροντας –μεταξύ άλλων–, και τα εξής ωραία: «[…] Εκτός από τους 250 αγωνιστές των επιτροπών αγώνα ενάντια στα μεταλλεία χρυσού, που ήρθαν από τη βόρεια Ελλάδα, βροντερό παρών(;;;) έδωσε και το Κίνημα Δεν Πληρώνω. Με τη δυναμική του παρουσία κατέδειξε για μία ακόμη φορά το αγωνιστικό του πνεύμα και το αίσθημα αλληλεγγύης που το χαρακτηρίζει. Σημαντική ήταν και η παρουσία αγωνιστών από την επιτροπή κατοίκων ενάντια στα ΧΥΤΑ Κερατέας, οι οποίοι κατέδειξαν με τη συμμετοχή τους τον υπερτοπικό χαρακτήρα του αγώνα αυτού». Που ήταν βρε παιδιά όλοι αυτοί; Μετρήσαμε καμιά 100 άτομα συνολικά μαζί με τους περίεργους της πλατείας Συντάγματος… Ακούστε και τη συνέχεια, όμως… «[…]. τις δυνάμεις καταστολής, οι οποίες παρότι πληρώνονται από τον ελληνικό λαό δρουν ως ιδιωτικοί σεκιουρητάδες των χρυσοθήρων παρατάσσονται όλοι μαζί προκειμένου να καταπνίξουν τους κατοίκους που έχουν ξεσηκωθεί. Είναι χρέος όλων μας να συστρατευθούμε στο δίκαιο αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής και να ανατρέψουμε στην πράξη τα σχέδια των χρυσοθήρων.»  Δηλαδή έρχονται στα λόγια μας… Δεν μας ενδιαφέρει τι γίνεται στ’ αλήθεια στην Χαλκιδική… Μας ενδιαφέρει μόνο το ότι αναπτύσσεται μια αντιεξουσιαστική-αντικαθεστωτική κίνηση, που εξυπηρετεί τα σχέδιά μας περί πολιτικού μπάχαλου, μια κίνηση σε σύμπλευση με το κίνημα Δεν Πληρώνω (μια από τις χειρότερες μορφές κοινωνικής ανισότητας, με την έννοια δεν πληρώνω διόδια, χαράτσι, φόρους κ.λπ. που εγώ θεωρώ «άδικους», αλλά εξακολουθώ να ζω και να απολαμβάνω ένα κοινωνικό σύστημα που συντηρείται από αυτά που εγώ δεν πληρώνω… Κοινωνικός αριβισμός στην χειρότερη μορφή του). Πω, πω…. Μας έφεραν 30 χρόνια πίσω, στα Αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου που διάβαζαν κάτι τέτοιες ανακοινώσεις και τσακωνόντουσαν αν ήταν σωστό να λέγονται ΜΛ ΚΚΕ ή ΚΚΕ ΜΛ… Σαν ανακοίνωση των Τροτσκιστών είναι… Αλήθεια υπάρχουν ακόμη Τροτσκιστές;