Το ιστορικό του ναυαγίου 

Αύγουστος 1917. Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, Χαλκιδική (ελληνικό έδαφος μόλις από το τέλος του 1912). Στο λιμανάκι του Σταυρού στο Στρυμoνικό η κίνηση ήταν ασυνήθιστη. Εδώ και ένα χρόνο η περιοχή είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται από τις δυνάμεις της “Εγκάρδιας Συνεννόησης” πιο γνωστή ως ΑΝΤΑΝΤ ως λιμάνι επικοινωνίας με το Μούδρο της Λήμνου και της Θεσσαλονίκης. Για έναν επιπλέον λόγο όμως η κίνηση στην περιοχή τους τελευταίους μήνες είχε αυξηθεί δραματικά. Η σιδηροδρομική γραμμή, αναγκαία για τις πολεμικές επιχειρήσεις των σύμμαχων κατασκευαζόταν ήδη από τον Νοέμβριο του 1917 και έφερε πλοία και κόσμο στο άσημο λιμανάκι του Σταυρού. Βράδυ της 2ας Αυγούστου 1917… Tο Βρετανικό επιταγμένο πλοίο Ermine είναι αγκυροβολημένο στο λιμανάκι.

Ήταν ένα επιβατικό ατμόπλοιο μήκους 91 μέτρων χωρητικότητας 1.836 τόνων. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για μεταφορά επιβατών, ζώων και αλληλογραφίας μεταξύ Σκωτίας , Ιρλανδίας και Αγγλίας. Το 1915 επιτάχθηκε από το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό σαν βοηθητικό πλοίο μεταφοράς στρατευμάτων, ζώων, εξοπλισμού και αλληλογραφίας. Την Πέμπτη 2 Αυγούστου 1917 το πλοίο, το επιταγμένο Ermine θα αναχωρούσε το βράδυ για την Θεσσαλονίκη με την κάλυψη της νύχτας αλλά και τη βοήθεια μια λαμπερής και ήρεμης Αυγουστιάτικης Πανσελήνου. Μέχρι τότε το πλοίο είχε συμμετάσχει ενεργά στις πολεμικές επιχειρήσεις και τις αποβάσεις των Άγγλων στην Καλλίπολη. Πλέον δρούσε σαν διαβιβαστικό , ταχυδρομικό και πλοίο μεταφοράς τραυματιών και αδειούχων μεταξύ Μούδρου, Σταυρού και Θεσσαλονίκης. Το πλοίο το βράδυ της 2ας Αυγούστου 1917 θα αναχωρούσε για Θεσσαλονίκη μεταφέροντας 56 επιβάτες εκτός των 30 μελών του πληρώματος. Το πλοίο έλυσε τους κάβους και απέπλευσε από τον Σταυρό στις 12 μμ. Λίγες μέρες πριν, στις 10 Ιουλίου ένα Γερμανικό υποβρύχιο είχε φτάσει στο Στρυμονικό. Αναδύθηκε ανοιχτά του κόλπου.

Ο κυβερνήτης του Freiherr von Bothmer άρχισε να σκέφτεται πως θα εκτελέσει σωστά την αποστολή του. Το υποβρύχιό του το UC -23 ήταν ένα ναρκοθετικό υποβρύχιο με δυνατότητα μεταφοράς 18 ναρκών. Γνωρίζοντας ότι θα υπήρχε κάποιος δίαυλος ασφαλείας που θα ελεγχόταν καθημερινά και θα γινόταν ναρκαλιεία από τα Αγγλικά ναρκαλιευτικά σκέφτηκε ότι η καλύτερη λύση θα ήταν να δημιουργήσει ένα ναρκοπέδιο έξω από τον κόλπο και στην πορεία των πλοίων προς Μούδρο και Θεσσαλονίκη. Μια σημαδούρα που είχαν τοποθετήσει οι Άγγλοι υπέθεσε πως σήμαινε την αρχή του φυλασσόμενου και επιτηρούμενου διαύλου ναυσιπλοΐας. Ο έμπειρος Γερμανός υπέθεσε σωστά… Δημιούργησε δύο ναρκοπέδια ποντίζοντας από 9 νάρκες στο κάθε ένα σε ευθεία γραμμή στην περιοχή. Προφανώς ο Bortmer δεν θέλησε να πραγματοποιήσει και κάποια τορπιλική επίθεση ή δεν βρήκε στο λιμάνι κάποιον στόχο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αποφάσισε να εγκαταλείψει την περιοχή. Η σημαδούρα επρόκειτο περί σοβαρού λάθους το οποίο αναγνώρισαν οι επικεφαλής των Άγγλων στα reports που ακολούθησαν μετά τη βύθιση του Ermine και των ναρκαλιευτικών «Helgian» και «By George» στην ίδια περιοχή. Στο μεταξύ το βράδυ της 2ας Αυγούστου το Ermine αφού διέσχισε τον δίαυλο ασφαλείας από πιθανές νάρκες που είχαν δημιουργήσει τα ναρκαλιευτικά που προσορμίζονταν στο Σταυρό βγήκε στα ανοιχτά του κόλπου.

Στο ύψος της Ολυμπιάδας όμως χτύπησε σε μια από τις νάρκες που είχε τοποθετήσει ο Bortmer. H πρόσκρουση με τη νάρκη έγινε στην αριστερή πλευρά της πλώρης του και περιγράφηκε από όλους τους επιβαίνοντες σε μάλλον μέτριας έντασης. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός όμως ήταν ότι προκάλεσε τη βύθιση του πλοίου σε μόλις 3 λεπτά.

Από τότε κείτεται στο βυθό του Στρυμονικού, όντας ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ναυάγια πλοίων του Α Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα.

Οι ερευνητικές καταδύσεις

To Ermine βρίσκεται βυθισμένο σε βάθος σχεδόν 65 μέτρων σε όρθια θέση. Οι συνθήκες κατάδυσης στο σημείο είναι δύσκολες κυρίως λόγω της κακής υποβρύχιας ορατότητας.

Οι δύτες της καταδυτικής ομάδας που το αντίκρισε σχεδόν μετά από 100 χρόνια έμειναν έκπληκτοι βλέπονταν τα κατάρτια και το φουγάρο του πλοίου να στέκουν ακόμα στη θέση τους . Ο χρόνος λες και σταμάτησε τη στιγμή της βύθισής του με τα καπόνια να είναι γυρισμένα προς τα έξω γεγονός που δείχνει πως όλες οι βάρκες μπήκαν στη θέση της καθέλκυσης ασχέτως αν δεν μπόρεσαν όλες να καθελκυστούν σωστά λόγω του σύντομου χρόνου βύθισης του πλοίου.

Οι πρώτες καταδύσεις πραγματοποιήθηκαν από την UFR-Team το έτος 2014, όταν η «Ελληνικός Χρυσός», χρηματοδότησε τότε μια προκαταρκτική μελέτη για την ενάλια πολιτιστική κληρονομία της θαλάσσιας περιοχής της Βόρειο Ανατολικής Χαλκιδικής, όπου και εντοπιστήκαν 5 ναυάγια (2 αεροπλάνα του Β΄Π.Π., 3 πλοία ένα του Β’ Π.Π. και 2 του Α΄Π.Π.). Το 2016, διενεργήθηκαν επιπλέον καταδύσεις για την περαιτέρω τεκμηρίωση τους. Οι δυτες που συμμετείχαν οι Μεντόγιαννης Βασίλης, Αγάθος Αναστάσης, Βλαχοπαναγιώτης Γιάννης, Καρέλας Γιώργος και Γκόλφης Νίκος.

 Την τελευταία εβδομάδα, όμως, το ναυάγιο είχε μετά από πολύ καιρό κι άλλους επισκέπτες Με την υποστήριξη των τοπικών αρχών, της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ / Hellas Gold SA και του Ιππόκαμπος Θαλάσσιο Ινστιτούτο, ομάδα έμπειρων δυτών με ειδικό εξοπλισμό τεχνικής κατάδυσης, όπως στεγανές στολές και αναπνευστικές συσκευές κλειστού κυκλώματος τύπου “rebreather”, επισκέφθηκαν αυτό το μοναδικό ναυάγιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας από το 1917.

Σκοπός της δράσης ήταν η περαιτέρω τεκμηρίωση του ναυαγίου και συλλογή οπτικού υλικού και οργανωτές οι JJ-CCR Rebreathers και η Aegeantec. Για αυτήν την εκδήλωση συνεργάστηκαν με την Ομάδα UFR – Team Υποβρύχια Κινηματογράφηση & Έρευνα, το NGUE – Northern Greece Underwater Explorers και το Oceanic Diving Center, από τη Νικήτη-Χαλκιδικής.

 Πηγές: https://elinis.gr/, του Γιώργου Καρέλα , Facebook

Ο δήμαρχος Αριστοτέλη Στέλιος Βαλιάνος μέσα από το cityhub εξηγεί τη σημασία της ισόρροπης ανάπτυξης της περιοχής που έχει επιτευχθεί αξιοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.

■ Ποιες είναι οι προοπτικές· ανάπτυξης του Δήμου Αριστοτέλη και σε ποιους τομείς;

Προγραμματικός στόχος από το 2019, αλλά και προσωπικό μου στοίχημα, ήταν και είναι η τουριστική ανάπτυξη. Μέσα σε τέσσερα χρόνια αλλάξαμε τη νοοτροπία που ήθελε την Ανατολική Χαλκιδική να συμβιβάζεται με έναν δεύτερο ρόλο εντός ενός νομού πρωταγωνιστή στον τουρισμό. Κορυφαία απόδειξη το 1ο βραβείο για την τουριστική ανάπτυξη στα Βραβεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης 2023. Διαψεύσαμε εκείνους που αδυνατούσαν – ή δεν ήθελαν – να φανταστούν τον τουρισμό ως αναπτυξιακό πυλώνα παράλληλο προς τη μεταλλευτική δραστηριότητα, που διατηρεί, προφανώς, έναν σημαίνοντα ρόλο στην τοπική οικονομία.

Εργαστήκαμε και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε επαγγελματικά, με το cluster της Αριστοτελικής Σύμπραξης που συνέθεσε τις δυνάμεις τουριστικών επιχειρήσεων και παραγωγών τοπικών προϊόντων, με σχέδιο προβολής 18 θεματικών τουριστικών πεδίων, με «άνοιγμα» σε περισσότερες από 30 νέες αγορές-στόχους. Οικοδομήσαμε μια σαφή τουριστική ταυτότητα, που εκτός από το ελκυστικό φυσικό περιβάλλον σε θάλασσα και βουνό, περιλαμβάνει τρεις οικουμενικές μοναδικότητες: τον Αριστοτέλη, την πύλη προς το Αγιον Ορος και τον τόπο που έζησε και εργάστηκε για 22 χρόνια ο καζαντζακικός Αλέξης Ζορμπάς.

Σίγουρα περιμένουμε πολλά και από τη μεταλλευτική επένδυση, σε ένα πλαίσιο σεβασμού του περιβάλλοντος και της τοπικής κοινωνίας. Ο τόπος ήδη κερδίζει περισσότερα με τον διπλασιασμό των αποδιδόμενων στον Δήμο μεταλλευτικών τελών. Οι προσδοκίες όμως είναι πολύ υψηλότερες με το πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης 80.000.000 δολαρίων που καταφέραμε να ενταχθεί στη σύμβαση της Εταιρείας με το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και την αύξηση της τοπικής απασχόλησης που περιμένουμε να δούμε στην πράξη.

■ Έχετε επάρκεια προσωπικού για την κάλυψη των αναγκών σας, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες;

Η πολιτεία βοηθά να έχουμε περισσότερες δυνατότητες απ’ ό,τι στο παρελθόν, αλλά απέχουμε αρκετά από το να είμαστε ικανοποιημένοι πως καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες. Κι αυτό συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την απόδοση αρμοδιοτήτων που δεν συνοδεύονται συνήθως από την πρόσβαση στους πόρους που απαιτούνται για την άσκησή τους. Πρέπει να σταματήσουν οι αποσπάσεις χωρίς τη συναίνεση των δημάρχων και πρέπει η πολιτεία να μας δώσει τη δυνατότητα προσλήψεων με χρήματα του δικού μας προϋπολογισμού.

■ Ποια είναι τα έργα που έχετε ως προτεραιότητα σε αυτή τη δημοτική περίοδο;

Η τουριστική ανάπτυξη συμβαδίζει με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσω των υποδομών που υπηρετούν και τα δύο πεδία. Μεγάλα αποχετευτικά έργα άνω των 16.000.000 € υλοποιούνται, σημαντικά οδικά έργα και μεγάλες αναπλάσεις αξίας άνω των 8.000.000 € εξελίσσονται, έργα ύδρευσης που πληθαίνουν, αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, ενεργειακές αναβαθμίσεις, επανάχρηση κτιρίων κ.λπ. Για κάθε έργο που υλοποιείται ένα άλλο βρίσκεται σε στάδιο μελέτης και ωρίμανσης και σε αυτά περιλαμβάνεται η συνολική αναβάθμιση των λιμενικών μας υποδομών.

■ Τι περιμένετε από τη διοίκηση της ΚΕΔΕ;

Συμμετέχοντας στο ΔΣ της ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας και στην εκτελεστική επιτροπή του περιφερειακού ΦΟΔΣΑ, αναλαμβάνομαι ακόμα καλύτερα το βάρος της ευθύνης εκπροσώπησης της Αυτοδιοίκησης συνολικά. Το μεγάλο στοίχημα είναι η διεκδίκηση της ενίσχυσης της οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων. Της ικανότητας δηλαδή να αντλούν πόρους – αντί να στήνονται στις ουρές των υπουργείων – για την χρηματοδότηση των υπηρεσιών που οι πολίτες δικαιούνται να περιμένουν.

[ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ, συνέντευξη στον Χρήστο Ράπτη, 23/4/2024]