Ενώ στη Ν. Ελλάδα η Επανάσταση του ΄21 έχει ουσιαστικά εκραγεί και στις 23 Μαρτίου οι επαναστάτες έχουν την πρώτη μεγάλη επιτυχία, καταλαμβάνοντας την Καλαμάτα, στην περιοχή της Μακεδονίας και ιδιαίτερα της Χαλκιδικής συμβαίνει ένα σημαντικό γεγονός:
Την ίδια ημέρα, στις 23 Μαρτίου, φτάνει στο Άγιον Όρος ο Εμμανουήλ Παπάς. Συγκεκριμένα φτάνει στη Μονή Εσφιγμένου, της οποίας ο ηγούμενος είναι ήδη Φιλικός, με το τριίστιο του Χατζή Βισβίζη από τη Λήμνο, το οποίο είναι φορτωμένο πλήρως με πολεμοφόδια, ενώ τον Παπά συνοδεύει ομάδα ενόπλων και συνεργατών του. Ο Παπάς γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό από τη Μονή, αλλά και από τους ηγουμένους των άλλων μονών του Όρους στη συνέχεια.
Ο Εμμανουήλ Παπάς
(όσα είναι σε εισαγωγικά, στη συνέχεια, είναι αποσπάσματα από το βιβλίο μου «Σαν Παραμύθι 2, σελ. 47-53)
« Όμως, πριν φτάσουμε στην ώρα της μεγάλης επανάστασης, πριν μιλήσουμε για τον απελευθερωτικό αγώνα των παππούδων μας, πρέπει να μιλήσουμε με συντομία για έναν μεγάλο Μακεδόνα πατριώτη, που έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στα επαναστατικά γεγονότα που έγιναν στη Χαλκιδική και στη Μακεδονία γενικότερα. Αυτός ο μεγάλος πατριώτης ήταν ο ονομαστός Ε μ μ α ν. Π α π ά ς.
Ο Εμμ. Παπάς γεννήθηκε στο χωριό Δουβίστα των Σερρών (σήμερα το χωριό αυτό ονομάζεται Εμμ. Παπάς). Κατάφερε να γίνει μεγάλος τραπεζίτης και να αποκτήσει μεγάλη περιουσία. Τον σέβονταν και τον υπολόγιζαν, όχι μόνο οι Χριστιανοί των Σερρών, αλλά και οι Τούρκοι, ακόμα και οι αξιωματούχοι, ακόμα και ο Τούρκος Πασάς των Σερρών Ισμαήλ Μπέης. Είχε τόση επιρροή στην κοινωνία των Σερρών, ώστε λένε πως, πολλές φορές, έφτανε στο σημείο να σώζει καταδικασμένους σε θάνατο, αφαιρώντας ακόμη και τη θηλιά από το λαιμό μελλοθανάτων, λίγο πριν εκτελεστούν.
Κάποτε, όμως, τα πράγματα άλλαξαν στις Σέρρες. Πέθανε ο πασάς Ισμαήλ και έγινε πασάς ο γιος του Γιουσούφ, που δεν έμοιαζε καθόλου με τον πατέρα του. Αυτός ήταν «μπαταξής» , που λένε, δεν ήταν σωστός ούτε στη διοίκηση ούτε στην προσωπική του ζωή. Μάλιστα, πήρε κάποτε ένα μεγάλο δάνειο από τον τραπεζίτη Παπά (ένα ολόκληρο εκατομμύριο γρόσια) και, όταν ήρθε η ώρα να πληρώσει, δεν πλήρωνε. Ο Παπάς όμως, όπως ήταν φυσικό, επέμενε να πάρει πίσω τα χρήματά του και πίεζε τον πασά να πληρώσει. Τότε εκείνος βρήκε έναν καλύτερο τρόπο να «εξοφλήσει» το χρέος: Έβαλε κάποιους Τούρκους να δολοφονήσουν τον Παπά. Ο Παπάς έμαθε τον δόλιο αυτό σκοπό του πασά (λένε, μάλιστα, πως το έμαθε αυτό από έναν Τούρκο, τον οποίο ο Παπάς είχε σώσει κάποτε από την κρεμάλα). Και, επειδή ήξερε πως οι Τούρκοι, ιδιαίτερα οι μεγάλοι αξιωματούχοι, μπορούσαν να κάνουν μεγάλες αδικίες, ακόμη και δολοφονίες σε βάρος των Χριστιανών, χωρίς να τιμωρούνται, για να σώσει τη ζωή του, άφησε την πολυμελή οικογένειά του στις Σέρρες (είχε 9 γιους και 3 κόρες) και έφυγε από κει κρυφά, νύχτα. Πήρε το δρόμο και έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε υποκατάστημα…».
Εκεί, στην Πόλη «τον βρήκαν οι Φιλικοί. Ο Παπάς ήταν ιδανική περίπτωση ανθρώπου που έπρεπε να γίνει Φιλικός. Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμος στην οργάνωση: Ήταν πολύ καλός πατριώτης (όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια από τα πράγματα) και ήταν και αρκετά πλούσιος».
Έγινε, λοιπόν Φιλικός ο Παπάς και, όταν πλησίαζε η ώρα του ξεσηκωμού, ο ίδιος ο Υψηλάντης του ανέθεσε να αναλάβει την ευθύνη της επανάστασης στη Μακεδονία, ενώ για τα πολεμικά πράγματα προόριζε τον Ι. Φαρμάκη. Έτσι, μόλις ο Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο και μπήκε στη Μολδοβλαχία και εξέπεμψε το «Μάχου υπέρ Πατρίδος», ο Παπάς, με το πλοίο του μεγάλου επίσης πατριώτη, Λήμνιου Χατζή Βισβίζη, στις 23 Μαρτίου του ΄21, φτάνει στο Άγ. Όρος, όπως σημειώσαμε και παραπάνω.
Εκεί, μετά την θετική υποδοχή των Αγιορειτών, και ενώ περιμένει την άφιξη του Φαρμάκη, αλλά και την θετική εξέλιξη της επανάστασης του Υψηλάντη, αρχίζει να ετοιμάζεται για πόλεμο. Έχοντας κοντά του χίλιους περίπου μοναχούς και πλήθος λαϊκών που προστρέχουν εκεί, σχηματίζει ένα αξιόλογο μάχιμο σώμα, το οποίο ωστόσο, ματαίως, αναμένει τον αρχηγό του (Φαρμάκη).
Όμως τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως έχουν σχεδιαστεί. Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος ο Α΄*, αντί να βοηθήσει τον αγώνα των Ελλήνων στη Μολδοβλαχία, αντίθετα, αποκηρύσσει τον Υψηλάντη και όλη την οικογένειά του και επίσης επιτρέπει στην Τουρκία να μπει στη Μολδοβλαχία και να χτυπήσει τον Υψηλάντη, πράγμα που δε μπορούσε να κάνει χωρίς την άδεια του τσάρου. Έτσι η επανάσταση στη Μολδοβλαχία εξελίσσεται πολύ δυσάρεστα, για να φτάσει αργότερα, στις 6 Ιουνίου, η μεγάλη μάχη στο Δραγατσάνι, που έφερε την καταστροφή, ιδιαίτερα του Ιερού Λόχου και ολοσχερή αποτυχία της εκεί επανάστασης.
Εκεί, λοιπόν, στο Όρος, περιμένοντας ο Παπάς σε αμηχανία, πληροφορείται, στις 17 του Μάη, ότι στον Πολύγυρο έγινε μεγάλη και επιτυχής εξέγερση, ότι εξοντώθηκε η τοπική τουρκική φρουρά και οι Πολυγυρινοί απέκρουσαν δυο τουρκικά σώματα που επέρχονταν δρομαία και εν οργή, κατά του Πολυγύρου. Επίσης ότι και άλλα μέρη της Χαλκιδικής (Κασσάνδρα κ. α.) έχουν ξεσηκωθεί. Έτσι, αποφασίζει τελικά, να ξεκινήσει την επανάσταση, με τις ευλογίες και τη συνδρομή των μοναχών, με τον Καπετάν Χάψα κλπ. Κλπ…
Η 23η Μαρτίου 1821, 200 χρόνια από σήμερα, είναι σημαντική μέρα, όχι μόνο για τη Χαλκιδική, αλλά και για τη Μακεδονία γενικότερα.
(Σχεδίασμα του Πέτρου Τσιολάκη, από το βιβλίο “Σαν Παραμύθι 2”, σελ. 52, του Γιώργου Ζωγραφάκη)
[ΠΗΓΗ: https://aetoshal.blogspot.com/, του Γιώργου Ι. Ζωγραφάκη, 23/3/2022]