Ο τομέας της «άδειας λειτουργίας» μιας εξορυκτικής μονάδας χρήζει άμεσης ενίσχυσης σε επίπεδο πολιτικής μέσα στην ΕΕ, αφού θα παράσχει τα απαραίτητα θεμέλια για ένα μονοπάτι που μπορεί να συμβιβάσει τις τεράστιες και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες πρώτων υλών της Ευρώπης με τη φιλοδοξία μας να αυξήσουμε τη στρατηγική ανθεκτικότητα και να επιτύχουμε το διπλό στόχο της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Αυτήν τη στιγμή, η ΕΕ χάνει σταδιακά την ικανότητα (σε βιομηχανική κλίμακα) για να εξασφαλίσει επαρκείς προμήθειες και έτσι να υποστηρίξει την ταχεία κλιμάκωση της τεχνολογίας που είναι απαραίτητη για την επίτευξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Πρωτίστως, σαν εξορυκτική βιομηχανία, πρέπει να κάνουμε έναν απολογισμό και να αναγνωρίσουμε τη βασική δυνατότητα της εξόρυξης πρώτων υλών στην Ευρώπη και να εξασφαλίσουμε την άδεια λειτουργίας μας, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:
- Η ΕΕ διαθέτει το πιο αυστηρό πλαίσιο στον κόσμο για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG), την προστασία του κλίματος, τη ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, καθώς και για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων.
- Η βιομηχανία εξόρυξης της ΕΕ πληροί τα υψηλότερα επίπεδα απόδοσης ESG, όχι μόνο σύμφωνα με τις τυπικές απαιτήσεις της νομοθεσίας αλλά και μέσω των δικών της πρωτοβουλιών που κοιτάζουν το μέλλον.
- Το ευρωπαϊκό μοντέλο θέτει τα πρότυπα που πρέπει να ακολουθήσουν οι παγκόσμιοι εταίροι. Να σημειώσουμε, ωστόσο, ότι αυτή η αύξηση των καλών πρακτικών δεν θα επιτευχθεί μόνο με εισαγωγές από τρίτες χώρες. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τις προηγούμενες κρίσεις για τις σπάνιες γαίες, το μαγνήσιο, το γερμάνιο, το γάλλιο και την πιο πρόσφατη κρίση που αφορούσε τον γραφίτη.
Τα υπάρχοντα και μελλοντικά νέα ορυχεία στην ΕΕ θα ενισχύσουν την ασφάλεια των αλυσίδων προμήθειας πρώτων υλών της κοινότητας και θα μετριάσουν τις ανισότητες, μειώνοντας τους κινδύνους εφοδιασμού, προωθώντας την καινοτομία και επιδεικνύοντας πώς να εξισορροπούνται βιώσιμες και υπεύθυνες πρακτικές εξόρυξης, διατηρώντας παράλληλα ένα παγκόσμιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Όσον αφορά τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, απλά δεν έχουμε την πολυτέλεια να μείνουμε ακίνητοι. Προέχει η διατήρηση της τρέχουσας παραγωγής και των μεριδίων της ζήτησης, αλλά πρέπει να ανακαλύπτουμε νέες δυνατότητες και να αναπτύσσουμε νέες υποδομές, γεγονός εξίσου σημαντικό.
Έρευνα νέων κοιτασμάτων
Η ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ειδική μνεία της έρευνας στο πλαίσιο του νόμου περί κρίσιμων πρώτων υλών, μαζί με καθοδήγηση για να διασφαλιστεί ότι οι αρχές μπορούν να υποστηρίξουν τις απαραίτητες και υπεύθυνες δραστηριότητες έρευνας, οι οποίες θα βοηθήσουν στην απελευθέρωση του πολυπόθητου δυναμικού εξόρυξης της Ευρώπης. Και αυτό διότι η έρευνα είναι μια δραστηριότητα έντασης κεφαλαίου, απαραίτητη για την αναπλήρωση των μειούμενων αποθεμάτων. Αν και συνδέεται στενά με την εξόρυξη, η έρευνα είναι μια ξεχωριστή οικονομική δραστηριότητα, με διαφορετικό προφίλ επιπτώσεων. Σε ολόκληρη την Ευρώπη την τελευταία δεκαετία και περισσότερο, έχουμε δει τον συνολικό αριθμό των αδειών έρευνας να μειώνεται και όταν χορηγούνται να υπόκεινται σε σημαντικές καθυστερήσεις.
Αναγνώριση των δυνατοτήτων
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εγκαθιδρύσει τις απαραίτητες αγορές για να υποστηρίξει την ανάγκη του εξορυκτικού τομέα της Ευρώπης για συνεχείς επανεπενδύσεις, ώστε να συνεχίσει να οδηγεί τις βελτιώσεις στα κορυφαία επίπεδα ενεργειακής απόδοσης και βιωσιμότητας παγκοσμίως.
Η εξορυκτική βιομηχανία της Ευρώπης είναι η πιο αποτελεσματική στον κόσμο. Για παράδειγμα, στη Σκανδιναβία, γίνεται εξόρυξη μεταλλευμάτων χαλκού που σε άλλες περιοχές του κόσμου απλά δεν θα ήταν βιώσιμη. Η εξόρυξη ποτάσας της Ευρώπης είναι παγκοσμίως στην κορυφή όσον αφορά την αποδοτική κατανάλωση ενέργειας. Αυτή η απόδοση έχει τις ρίζες της στην ευρηματικότητα της ευρωπαϊκής γνώσης εξόρυξης, αναπτύσσοντας συνεχώς καινοτόμες τεχνολογίες για τη συγχώνευση ανταγωνιστικών επιχειρηματικών σεναρίων με τη συνεχιζόμενη μετάβαση στη βιωσιμότητα. Και αυτή η απόδοση και η καινοτομία απαιτεί συνεχείς και σημαντικές επανεπενδύσεις και απορρόφηση του κόστους.
Εξισορρόπηση των κανονιστικών συνθηκών αδειοδότησης καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του ορυχείου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι η ισχύουσα και η μελλοντική νομοθεσία αναγνωρίζει δεόντως ότι τα αποτελέσματα μεταξύ των εξορυκτικών φάσεων είναι εγγενή στις βιώσιμες εργασίες εξόρυξης, απαιτώντας τους απαραίτητους συμβιβασμούς στα όρια που τίθενται από τη φυσική και τη χημεία.
Και αυτό διότι επιπτώσεις μεταξύ των διαφόρων εργασιών και φάσεων είναι σύνηθες φαινόμενο στις εργασίες εξόρυξης. Για παράδειγμα, η μείωση της ρύπανσης των υδάτων μέσω οσμωτικών φίλτρων οδηγεί σε εκτίναξη της κατανάλωσης ενέργειας. Πρόκειται για συμβιβασμούς που πρέπει να ληφθούν υπόψη σε μελλοντικούς κανονισμούς για να διασφαλιστεί ότι τα όρια που τίθενται από τη φυσική και τη χημεία αναγνωρίζονται επαρκώς ή τουλάχιστον ότι υπάρχει ένας μηχανισμός που να αναγνωρίζει ότι δεν μπορούμε να επιτύχουμε ανταγωνιστικούς στόχους ταυτόχρονα. Αυτό αφορά τις οριακές τιμές που έχουν τεθεί τόσο χαμηλά που οι συσκευές μέτρησης δεν μπορούν να τις καταχωρίσουν ή τις επιβαρύνσεις κόστους που μόνο η ΕΕ επιβάλλει στη μεταλλευτική της βιομηχανία.
Ασφάλεια κανονιστικού πλαισίου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ένα σταθερό και σωστά ενοποιημένο νομοθετικό πλαίσιο που αφορά το περιβάλλον, την ενέργεια, την κλιματική αλλαγή και άλλα σχετικά θέματα που επηρεάζουν τις διαδικασίες αδειοδότησης.
Και ο λόγος είναι ευκόλως κατανοητός. Η εξόρυξη είναι μια μακροπρόθεσμη δέσμευση με απόδοση των επενδύσεων σε βάθος δεκαετιών. Η βιομηχανία εξόρυξης της ΕΕ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή όσον αφορά τη λειτουργική της αποτελεσματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι η σταθερότητα του κανονιστικού πλαισίου στην ΕΕ καθίσταται καθοριστική για τη διατήρηση των σημερινών επιπέδων εξόρυξης ή την επέκτασή τους στο μέλλον. Οι κανονιστικές απαιτήσεις επηρεάζουν τόσο τις επενδύσεις όσο και το λειτουργικό κόστος λειτουργίας (OPEX). Η αβεβαιότητα και η αστάθεια των τελευταίων εμποδίζουν την ελκυστικότητα των επενδύσεων στη βιομηχανία εξόρυξης της ΕΕ.
Η ΕΕ έχει το τεράστιο πλεονέκτημα των σταθερών, αξιόπιστων θεσμών, του κράτους δικαίου και ενός κατάλληλου φορολογικού ρυθμιστικού πλαισίου. Η βεβαιότητα και σταθερότητα είναι απαραίτητη όταν πρόκειται για ένα καλά ενοποιημένο πλαίσιο περιβαλλοντικής, ενεργειακής, κλιματικής και άλλης νομοθεσίας που επηρεάζει τις διαδικασίες αδειοδότησης.
Πολιτική αναγνώριση κοινωνικοοικονομικών ωφελειών
Τέλος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να αναγνωρίσει δεόντως και να συνυπολογίσει πλήρως σε όλους τους τομείς της νομοθεσίας τα ευρύτερα και μακροπρόθεσμα κοινωνικοοικονομικά οφέλη και ευκαιρίες από την επιλογή μεγαλύτερης εξόρυξης πρώτων υλών στην Ευρώπη.
Η εξόρυξη είναι μια δραστηριότητα υψηλής εξειδίκευσης, με εταιρείες που παρέχουν εκπαίδευση STEM και επανεκπαίδευση δεξιοτήτων και ανάπτυξης ικανοτήτων. Επιπλέον, τα έργα εξόρυξης απαιτούν συχνά την κατασκευή νέων υποδομών, ειδικά όταν βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές π.χ. παροχή ρεύματος για λειτουργικές ανάγκες, δίκτυα μεταφορών όπως δρόμοι, σιδηροδρομικά δίκτυα ή λιμάνια για κατασκευές και πρόσβαση σε αγορές, καθώς και στέγαση, υποδομές για το επιχειρείν και υποδομές για την παροχή υπηρεσιών στους εργαζομένους.
Η ανάπτυξη υποδομών όχι μόνο δημιουργεί θέσεις εργασίας, αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να ωφελήσει ανεξάρτητα τις κοινότητες πέρα από την άμεση αξία για ένα ορυχείο και πέρα από τη διάρκεια ζωής του. Η σωστή πολιτική αναγνώριση αυτών των πλεονεκτημάτων και ευκαιριών είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί το σωστό επίπεδο υποστήριξης και αποδοχής των συνεχιζόμενων και διευρυμένων εργασιών εξόρυξης στην ΕΕ.
Η Χαλκιδική δείχνει το δρόμο
Όλα αυτά που ζητά η εξορυκτική βιομηχανία από την ΕΕ για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής, οικονομοτεχνικής και κοινωνικής «άδειας λειτουργίας», προϋποθέτουν και την συμμόρφωση των εταιριών με τα νέα πρότυπα και τις αρχές της βιώσιμης εξόρυξης.
Στις παρυφές της Ευρώπης, στη δική μας Χαλκιδική, μια ελληνική εταιρεία, η Ελληνικός Χρυσός, η οποία διαχειρίζεται τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, έχει φροντίσει εδώ και πολύ καιρό να ευθυγραμμιστεί με τις επιταγές της βιώσιμης ανάπτυξης – κάποιες φορές και πριν αυτό γίνει απαιτητό από το νομοθετικό πλαίσιο.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη της Ελληνικός Χρυσός έχει ιδιαίτερα έντονο κοινωνικό αντίκτυπο σύμφωνα με τα κριτήρια ESG τα οποία έχουν ενσωματωθεί σε αυτή.
Έτσι, το 2023, η Ελληνικός Χρυσός υλοποίησε ένα ευρύ κύκλο διαβουλεύσεων στην τοπική κοινωνία, με στόχο τη συνδιαμόρφωση στόχων και την από κοινού χάραξη της στρατηγικής ΕΚΕ, για την ορθολογικότερη διάθεση των $80 εκατ., που έχει δεσμευθεί μέσω του νέου επενδυτικού σχεδίου να διαθέσει σε βάθος 25ετίας σε έργα κοινωνικού χαρακτήρα, για την αποτελεσματική κάλυψη των αναγκών της τοπικής κοινωνίας και την περαιτέρω ανάπτυξή της. Και πέρα από τις πολλαπλές κοινωνικές επενδύσεις (χορηγίες, έργα, υποστήριξη κοινότητας, εκπαιδευτικά προγράμματα, κ.ά.), ο Δήμος Αριστοτέλη έλαβε επιπλέον €3,5 εκατ. σε μεταλλευτικά τέλη, δεδομένου ότι η δραστηριότητα ασκείται αποκλειστικά εντός των ορίων του. Με τη θέση του υπερσύγχρονου μεταλλείου των Σκουριών σε εμπορική παραγωγή από τα τέλη 2025 και τη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας του μεταλλείου της Ολυμπιάδας, το εν λόγω ετήσιο έσοδο προβλέπεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς ο υπολογισμός του είναι άμεσα συνυφασμένος με την αξία των πωληθέντων μετάλλων.
Την περιβαλλοντική πολιτική της εταιρείας υπαγορεύουν οι ενέργειες της εταιρείας με το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης, την Παράλληλη Αποκατάσταση, την ορθολογική Διαχείριση Υδάτων, την καινοτόμο Διαχείριση Μεταλλευτικών Καταλοίπων, τη Διαχείριση της Βιοποικιλότητας αλλά και η δέσμευση για Μετριασμό των Εκπομπών Αερίων του θερμοκηπίου κατά 30% έως το 2030.
Η Εταιρική Διακυβέρνηση διέπεται από καθορισμένες και αναγνωρισμένες Πολιτικές και Διαδικασίες, Πολιτικές κατά της Δωροδοκίας και κατά της Διαφθοράς και μια επικαιροποιημένη Κανονιστική Συμμόρφωση διεθνώς αναγνωρισμένη.
Η Χαλκιδική –και η Ελλάδα– δείχνει το δρόμο λοιπόν και συμμετέχει στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής εξορυκτικής βιομηχανίας για την περαιτέρω απεξαρτοποίηση της ΕΕ από τρίτες χώρες, την ασφάλεια των εφοδιαστικών αλυσίδων και στην δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς, με διπλό στόχο πάντα την ομαλή Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση.