Την Πέμπτη και την Παρασκευή (16 και 17 Μαΐου) η Χαλκιδική και ο Πολύγυρος τιμούν την την επέτειο Κήρυξης της Επανάστασης του 1821 στο νομό.
Μαντεμοχώρια, Κασσάνδρα, Σιθωνία, Άγιο Όρος Χασικοχώρια και πολλές άλλες περιοχές της Χαλκιδικής μαζί με τους ηρωικούς αγωνιστές, οι περισσότεροι εκ των οποίων απλοί άνθρωποι της εποχής, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην πορεία προς την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους.
Η συμβολή των αγωνιστών της Μακεδονίας και της Χαλκιδικής έχει προβληθεί ελάχιστα στην ιστορία της εθνεγερσίας του 1821, όπως και τα πρόσωπα που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα.
«Η έναρξη της επανάστασης της ηρωικής χερσονήσου στις 17 Μαΐου του 1821, με τα γεγονότα του Πολυγύρου και τα όσα συνταρακτικά ακολούθησαν με τα χιλιάδες θύματα και τις κοσμογονικές καταστροφές, θα πρέπει να καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης» έχει γράψει ο Γιάννης Κύρκος Αικατερινάρης.
Ο Εμμανουήλ Παππάς (Δοβίστα Σερρών 1772-1821) ακολουθώντας τις οδηγίες του Αλέξανδρου Υψηλάντη (Κωνς/πολη 1792-Βιέννη 1828), δηλαδή να προετοιμάσει το έδαφος και να ξυπνήσει τους κατοίκους της Μακεδονίας σε εξέγερση, φόρτωσε σε πλοίο όπλα και πυρομαχικά και ξεκίνησε στις 23 Μαρτίου από την Κωνσταντινούπολη και κατευθύνθηκε προς το Άγιο Όρος. Θεωρούσε ότι αυτό ήταν ο κατάλληλος τόπος για την έναρξη της εξέγερσης. Όμως τα πράγματα εξελίχθηκαν τελείως διαφορετικά απ’ ότι υπολόγιζε. Όπως εύστοχα σημείωσε ο Απ. Βακαλόπουλος (βλ. «History of Macedonia 1354-1833», του Institute for Balkan Studies, Θεσσαλονίκη, 1973, σε μετάφραση Peter Megann, σελ. 592), δεν είχαν γίνει επαρκείς προετοιμασίες για εξέγερση, ούτε καλλιεργήθηκε εκεί επαναστατική ατμόσφαιρα που θα εναρμονίζονταν, κατά κάποιο τρόπο, με την θρησκευτικό-λατρευτικό κόσμο της μοναστικής πολιτείας του Άθου.
Η σημαία της Επανάστασης της Χαλκιδικής
Στις 20 Ιανουαρίου 2021, 200 χρόνια μετά την έναρξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο αναγνώρισε την πολεμική σημαία της επανάστασης των Κασσανδρινών το 1821, στην οποία κυριαρχεί το βαθύ γαλάζιο, με βυσσινί περίγραμμα, φέρει λευκό σταυρό στη μέση πάνω σε αντεστραμμένη ημισέληνο, ενώ στα δεξιά απεικονίζει το λάβαρο του Εμμανουήλ Παππά και δεξιά έναν κόκορα . Μετά το χαλασμό της Κασσάνδρας, η επαναστατική σημαία των Κασσανδρινών, έγινε γνωστή σε όλη τη Χαλκιδική. Ωστόσο με την πάροδο των χρόνων οι λεπτομέρειες που τη συνέθεταν άρχισε να σβήνει από τη συλλογική μνήμη.
Σημειώνεται ότι εκτός από τη επαναστατική σημαία των Κασσανδρινών του 1821, υπάρχει και το λάβαρο που υψώθηκε στη Μονή Εσφυγμένου, στις 31 Μαΐου 1821 και φυλάσσεται στην εν λόγω Μονή .
Ωστόσο, η έρευνα για τη επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής ξεκίνησε πολλά χρόνια νωρίτερα . Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο Λυκειάρχης Κωνσταντίνος Κοντογιαννόπουλος, βασιζόμενος σε προφορικές μαρτυρίες, περιέγραψε την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής με τα ίδια περίπου σύμβολα, προσθέτοντας δεξιά μία κουκουβάγια.
Στο βιβλίο του Καθηγητή Ιστορίας Κωνσταντίνου Βαλακόπουλου «Ανέκδοτα Ιστορικά Στοιχεία Αναφερόμενα Στην Μακεδονία Πριν Και Μετά Το 1821«, που εκδόθηκε από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το 1975, ο Ιστορικός – βασιζόμενος σε πηγές – περιγράφει τη σημαία των Κασσανδρινών χωρίς την κουκουβάγια . Ο Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, βασίστηκε στην έκθεση Ολλανδού Προξένου στη Θεσσαλονίκη, Mattatie Abram, ο οποίος είχε οικονομικές δοσοληψίες με τους Κασσανδρινούς . Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Ολλανδός Πρόξενος, οι Κασσανδρινοί που γλίτωσαν από το Χαλασμό της Κασσάνδρας, διεσώθησαν από έναν Αυστριακό πλοίαρχο (αγνώστων στοιχείων) και μεταφέρθηκαν στις Σποράδες, έχοντας μαζί τους την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής . Η σημαία αργότερα βρέθηκε στα χέρια του Mattatie Abram, που την έστειλε στην πατρίδα του, μαζί με την έκθεση, στην οποία περιλαμβάνεται και ένα σκίτσο της σημαίας ..
Πάνω σε αυτή την έρευνα βασίζεται ο απόστρατος Απόστολος Στρατής, ο οποίος ασχολήθηκε με την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής, από το 1977 και, αναφέροντας για τους συμβολισμούς, αναφέρει:
– Το βαθύ γαλάζιο αντιστοιχεί στα διαχρονικά χρώματα της Ελλάδας με κυρίαρχο στοιχείο τη θάλασσα.
– Το βυσσινί περίγραμμά της, αντιστοιχεί στο ποτισμένο με ποταμό αίματος, χώμα της πατρίδας.
– Στο μέσον φέρει τον σταυρό, που δηλώνει την πίστη στο δίκαιο του αγώνα, ενώ η αντεστραμμένη ημισέληνος δηλώνει τη μελλοντική πτώση της οθωμανικής εξουσίας.
– Αριστερά του σταυρού, επί της ημισελήνου, υπάρχει η άγκυρα, με το ναυτικό πλεγμένο σκοινί, που συμβολίζει τη σταθερότητα του αγώνα.
– Δεξιά του σταυρού είναι η σημαία – λάβαρο με δύο άστρα, του αρχηγού της επανάστασης Εμμανουήλ Παππά, που ως γνωστόν είχε χρισθεί αρχηγός της επανάστασης στη Βόρεια Ελλάδα από τον Υψηλάντη.
– Ο κίτρινος κόκορας, με τη χαρακτηριστική του πρωινή λαλιά, «Ξυπνήστε» συμβολίζει την αφύπνιση του έθνους στον επικείμενο αγώνα του για την απελευθέρωση..
Οι τρεις επετειακοί – σταθμοί
17 Μαΐου 1821 / Η Επανάσταση του Πολυγύρου
Ο ξεσηκωμός του Πολυγύρου και τα αιματηρά γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 17 Μαΐου 1821 γιορτάζονται με λαμπρότητα κάθε χρόνο τη μέρα αυτή στην πρωτεύουσα του Νομού με στολισμούς, φιλαρμονικές, δοξολογίες, πανηγυρικούς λόγους, με συμμετοχή των Δήμων και των Σχολείων από ολόκληρη τη Χαλκιδική. Και έτσι πρέπει να γίνεται γιατί από τον Πολύγυρο άναψε η πυρκαγιά της επανάστασης και οι φλόγες της πυρπόλησαν γρήγορα ολόκληρη τη Χαλκιδική. Ο Πολύγυρος έδωσε τον πρώτο νεκρό, αλλά και σ’ αυτόν χύθηκε το πρώτο εχθρικό αίμα. Σπουδαία πράγματι αρχή, αντίστοιχος είναι και ο εορτασμός.
10-13 Ιουνίου 1821 / Η μάχη των Βασιλικών
Είκοσι περίπου μέρες μετά έχουμε την προέλαση των επαναστατών προς τη Θεσσαλονίκη. Έτσι έπρεπε να γίνει. Η επανάσταση από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζεται να ακολουθήσει προέλαση, επίθεση και μάχη για τη απελευθέρωση των σκλαβωμένων αδελφών. Και αυτό έγινε. Και είχαμε τη φοβερή σύγκρουση του Χάψα και των συμπολεμιστών του στα Βασιλικά, στη λυσσαλέα εκείνη φονική μάχη με την αυτοθέλητη θυσία όλων των παλικαριών, μαζί και του καπετάνιου στο πεδίο της τιμής. Θυσία που μόνο με εκείνη του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι μπορεί να συγκριθεί. Περικαλλές και μεγαλόπρεπο το μνημείο στο τόπο της θυσίας, κάτω από το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας, κατά πώς ταιριάζει στους γενναίους. Μνημόσυνο και απλός ο εορτασμός με πανηγυρικό και κατάθεση στεφανιών κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του Ιουνίου, με γενικό συντονιστή τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης «Ο Αριστοτέλης», με πρωτοβουλία, φροντίδα, δαπάνη και αγώνα του οποίου αναγέρθηκε το μνημείο.
14 Νοεμβρίου 1821 / Ο «Χαλασμός» της Κασσάνδρας
Ο «Χαλασμός» χιλιοτραγουδήθηκε, μοιρολογήθηκε, υμνήθηκε ως γεγονός μέγιστης αυτοθυσίας και λεβεντιάς στην υπεράσπιση του πατρίου εδάφους, αλλά και ως τόπος μαρτυρίου των χιλιάδων ανυπεράσπιστων παιδιών, γυναικών και γερόντων, που έπεσαν στα χέρια του εχθρού και υπέστησαν φρικτό θάνατο από τα φοβερά βασανιστήρια. Έτσι στην Νέα Ποτίδαια κάθε χρόνο, με παρουσία όλων των Αρχών της χερσονήσου, γιορτάζεται με λαμπρότητα η επέτειος, με εκδηλώσεις παρόμοιες με εκείνες του Πολυγύρου.. Διαβάστε περισσότερα εδώ:
[ΠΗΓΗ: https://parallaximag.gr/, του Ραφαήλ Γκαϊτατζή, 16/5/2024]