Το επάγγελμα του μεταλλωρύχου περνά από γενιά σε γενιά και χάνεται στα βάθη του χρόνου και της Ιστορίας στα Μαντεμοχώρια της Χαλκιδικής. Από τον παππού στον γιο και από αυτόν στον εγγονό ολόκληρες οικογένειες πρόκοψαν χάρη στα μεταλλεία και αναπτύχθηκαν επειδή υπάρχουν οι στοές που βγάζουν μετάλλευμα ήδη από την αρχαιότητα. Στο πέρασμα των χρόνων ακολουθούν την ίδια διαδρομή και μόνο ο τρόπος εξόρυξης και εργασίας εκσυγχρονίστηκε για μια δουλειά που παραμένει ωστόσο σε πολλά μέτρα βάθος κάτω από τη γη και είναι σκληρή και επίπονη.

Όταν μετά την τουρκοκρατία ο Θανάσης Καραβάς, που δούλευε στα λιγνιτωρυχεία της Κύμης, μπήκε στη βάρκα που μετέφερε 40 μεταλλωρύχους από το Άνω Κουρούνι της Εύβοιας και βγήκε στην παραλία Στρατωνίου για να δουλέψει στα εκεί μεταλλεία, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι η δισέγγονη του, Μαριάννα Καραβά, θα συνέχιζε την παράδοση. Αλλά και ο Δημήτρης Σαραντούλας, που προσλήφθηκε πριν από 105 χρόνια και δούλευε ως υπογείτης, ότι ο δισέγγονός του, Μιχάλης Αστερίου, θα μπαίνει στις στοές, και σήμερα θα αγωνιά γιατί «χωρίς τα μεταλλεία η περιοχή θα σβήσει από τον χάρτη.»

Επιστρέφοντας από τον πόλεμο στην Κορέα, ο Αντώνης Καραντώνας, 86 χρόνων σήμερα, έπιασε δουλειά ως υπογείτης στις στοές της Ολυμπιάδας. Δεν με τρόμαξε ο πόλεμος, θα φοβηθώ το σκοτάδι και την υγρασία , είπε στην οικογένειά του και ξεκίνησε να εργάζεται σκληρά χωρίς να ξέρει ότι θα έπαιρνε σύνταξη από εκεί 30 χρόνια μετά. Αλλά και ο γιος του Λεωνίδας και ο εγγονός του Αντώνης συνέχισαν κι αυτοί να εργάζονται στα μεταλλεία, μέσα σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες.

Ζούσαν με τον φόβο. Κάθε εργαζόμενος κρύβει και μια οικογενειακή ιστορία που χάνεται στα βάθη των χρόνων και των… στοών των μεταλλείων. Οι παλιοί θυμούνται πως περπατούσαν για ώρες μέσα στα νερά, κατέβαιναν πολλά μέτρα στα έγκατα της γης και ζούσαν με τον φόβο να τρυπάει την ψυχή τους, κάθε φορά που έβαζαν τα φουρνέλα. Ήξεραν όμως και ξέρουν ότι τα Μαντεμοχώρια στηρίζουν και στηρίζονται στα μεταλλεία και η δουλειά τους, σκληρή και επικίνδυνη, είναι η μόνη διέξοδος που έχουν.

Παράλληλα, η ιστορία των μεταλλωρύχων είναι συνυφασμένη με την ιστορία του εργατικού κινήματος της χώρας μας. Με έντονες κοινωνικές συγκρούσει που όταν κορυφώνονταν με απεργίες και έκτακτες καταστάσεις, μαράζωνε ολόκληρη η Βόρεια Χαλκιδική. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο αγώνας καταστελλόταν όταν… μιλούσαν τα όπλα, αλλά οι μεταλλωρύχοι σήκωναν πάντα το κεφάλι και ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα.

«Αυτό που όλοι λέμε εταιρεία, επένδυση, μεταλλεία, υπάρχει γιατί καθημερινά δεκάδες άνθρωποι κατεβαίνουν στις στοές. Γι αυτούς η “μπούκα” (ο χώρος εργασίας) είναι η καθημερινότητά τους, η ζωή τους. Η “μπούκα” τους συντηρεί και μπορεί στην αρχή να τους τρομάζει, αλλά με τον καιρό τη συνηθίζουν και τη θεωρούν χώρο εργασίας», λέει στο Έθνος της Κυριακής η Μαριάννα Καραβά. Η 35χρονη απόφοιτη του Παντείου, από το Στρατώνι, εργάζεται στο τμήμα εκπαίδευσης των εργαζομένων της Ελληνικός Χρυσός.

Είναι η πέμπτη γενιά Καραβά που δουλεύει στα μεταλλεία και η ιστορία της οικογένειάς της είναι αξιοσημείωτη – όπως μάλιστα λέει χαριτολογώντας, «τα μεταλλεία είναι εγγεγραμμένα στο DNA μας». Ψάχνοντας για τις ρίζες της, ανακάλυψε ότι ο προπάππους της, Θανάσης Καραβάς, που έμενε στο Άνω Κουρούνι Εύβοιας, εργαζόταν στα λιγνιτωρυχεία της Κύμης και στο τέλος της τουρκοκρατίας, όταν αυτά παρήκμασαν, μετακινήθηκε με μια βάρκα στη Βόρεια Χαλκιδική. Η βάρκα έβγαλε τον ίδιο κι άλλους 40 συναδέλφους του στην παραλία Στρατωνίου και ρίζωσε εκεί. Ο γιός του Χρήστος (παππούς της Μαριάνας) εργάστηκε επίσης στα μεταλλεία του Μαντέμ Λάκκου. Ηταν πολύ καλός μάστορας, αλλά ιδιόρρυθμος άνθρωπος. «Μάστορα της πατέντας» τον αποκαλούσαν οι συνάδελφοι του.

Ο πατέρας της, Γιώργος Καραβάς, δούλευε από 17 χρόνων, πριν ακόμη τελειώσει το γυμνάσιο, στα μεταλλεία Στρατωνίου. Ήταν πολύ καλός ηλεκτροτεχνίτης και παρότι διέκοψε για ένα διάστημα, τελικά συνταξιοδοτήθηκε από εκεί. «Σε αυτόν τον τόπο πάντα υπάρχει δουλειά και τους χωράει όλους», μας λέει η Μαριάννα Καραβά, που ελπίζει ότι το πρόβλημα θα ξεπεραστεί σύντομα και η ίδια, όπως και όλοι οι συνάδελφοί της που βρίσκονται σε διαθεσιμότητα, θα επιστρέψουν στη δουλειά τους.

«Τα μεταλλεία συντηρούν όλα τα χωριά στη Βόρεια Χαλκιδική. Είναι αλυσίδα, βοηθούν στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας Μόνο από τη Μεγάλη Παναγιά δουλεύουν κοντά στα 300 άτομα, δηλαδή το 10% του πληθυσμού και όλοι οι υπόλοιποι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ζουν από αυτήν τη δραστηριότητα», αναφέρει ο Βαγγέλης Αστερίου, 51 χρόνων, που ακόμη και σήμερα κατεβαίνει στις στοές ως γομωτής πυροδότης. Ο προπάππους του (από την πλευρά της μητέρας του), Δημήτρης Σαραντούλας, μπήκε για πρώτη φορά στις στοές πριν από 105 χρόνια και «δούλεψε μέσα στο κρύο και στην υγρασία, αλλά ποτέ δεν παραπονέθηκε. Ίσα ίσα έλεγε πως τα μεταλλεία έσωσαν τον τόπο». Ο αείμνηστος πατέρας του, Μιχαήλ Αστερίου, ήταν για χρόνια επιστάτη των υπογειτών, ενώ και ο 25xpovos γιος του Μιχάλης εργάζεται στην εταιρεία ως τεχνίτης και φορτωτής.

Οι υπογείτες παραδέχονται πως οι συνθήκες εργασίας άλλαξαν, ο τρόπος εξόρυξης εκσυγχρονίστηκε. «Παλιά βγάζαμε το μετάλλευμα, μόλυβδο και σιδηροπυρίτη, με τα χέρια. Μπαίναμε στα βαγόνια και πιανόταν η ψυχή μας, σήμερα νιώθουμε περισσότερο ασφαλείς. Όλα πλέον γίνονται μηχανικά, τα μηχανήματα ανοίγουν τα διατρήματα, δεν βγαίνει πια τόση σκόνη που μας έπνιγε, λιγόστεψε και το νερό».

Εφιάλτης η ανεργία. Ο Λεωνίδας Καραντώνας συνταξιοδοτήθηκε πριν από έναν χρόνο. Από το 1980 εργαζόταν ως υπογείτης, όπως και για άλλα 30 χρόνια ο πατέρας του, Αντώνης Καραντώνας, 86 χρόνων σήμερα. Αλλά και ο γιος του, Αντώνης, εργάζεται από το 2012 ως υπογείτης, ενώ αξιοποιείται και ως τεχνικός αυτοκινήτων. «Η ανεργία είναι η χειρότερη τρομοκρατία και οι υπογείτες είναι σκληροτράχηλοι άνθρωποι και δεν τρομοκρατούνται», μας λέει ο 25xpovos Αντώνης Καραντώνας και προσθέτει: «Ο κόσμος θέλει δουλειά και ηρεμία. Δεν μας αρέσουν οι φασαρίες, ούτε θέλουμε να είμαστε στον δρόμο. Δουλειά θέλουμε και αυτό το αποδεικνύουν οι 11.000 αιτήσεις που έχει η εταιρεία από άτομα που αναζητούν εργασία.»

Από τα Σιδηροκαύσια μέχρι την «Ελληνικός Χρυσός»

Η μεταλλευτική δραστηριότητα στη Βόρεια Ελλάδα εντοπίζεται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., συνεχίστηκε αδιάλειπτα τη ρωμαϊκή εποχή, όπου μεταλλευτικό κέντρο ήταν τα Σιδηροκαύσια, η σημερινή Στρατονίκη, αλλά και στους βυζαντινούς χρόνους. Το 1705 ο σουλτάνος έβγαλε φιρμάνι, σύμφωνα με το οποίο τα Μαντεμοχώρια που πήραν το όνομά τους από τον Μαδέμ Αγά, που τα διοικούσε, απέκτησαν το δικαίωμα αυτοδιαχείρισης και εκμετάλλευσης του αργύρου και για τον σκοπό αυτό συστάθηκε ο Μεταλλευτικός Συνεταιρισμός. Η μόνη τους υποχρέωση απέναντι στη Μεγάλη Πύλη ήταν η παράδοση ενός φόρου ύψους 550 λιβρών αργύρου τον χρόνο, ενώ οι μαντεμοχωρίτες πέτυχαν να μην υπάρχουν Οθωμανοί στην περιοχή, εκτός από τον Μαδέμ Αγά, έναν αξιωματικό και 20 στρατιώτες. Το 1893 τα μεταλλευτικά δικαιώματα της περιοχής παραχωρήθηκαν από την οθωμανική αυτοκρατορία στη Γαλλο-Όθωμανική Α.Ε. με έδρα το Παρίσι και τότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά η ονομασία Μεταλλεία Κασσάνδρας. Στα περίπου 600 καμίνια της περιοχής απασχολούνταν πάνω από 6.000 εργαζόμενοι, ενώ μέχρι το 1900 εξορύσσονταν και περνούσαν από μεταλλουργική κατεργασία 72.000 τόνοι μεταλλεύματος. Τη γαλλο οθωμανική διαχείριση διαδέχτηκε το 1927 η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων (ΑΕΕΧΠ&Λ), αλλά ο μεταλλευτικός κλάδος γνώρισε μεγάλη άνθηση μετά τον Β ‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η πλειοψηφία των μετοχών πέρασε στα χέρια του Πρόδρομου Αθανασιάδη Μποδοσάκη. Επίκεντρο των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων έγινε το Στρατώνι, στην παραλία του οποίου κατασκευάστηκε εργοστάσιο εμπλουτισμού και ξεκίνησε η παραγωγή και επεξεργασία μεικτών θειούχων συμπυκνωμάτων. Τον Δεκέμβριο του 1995 τα δικαιώματα εκμετάλλευση των μεταλλείων Κασσάνδρας περιήλθαν στην TVX Hellas, θυγατρική της Καναδικής TVX Gold. Η τελευταία αποχώρησε τον Ιανουάριο του 2003, 480 εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους και τα Μαντεμοχώρια υπέστησαν οικονομικό και πληθυσμιακό μαρασμό. Έναν χρόνο μετά με ειδικό νόμο που επικύρωσε η ελληνική Βουλή τα μεταλλευτικά δικαιώματα και το σύνολο των εγκαταστάσεων πέρασαν στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 

1. Η είσοδος των μεταλλείων το 1964.
2. Ο Λεωνίδας Καραντώνας στα μεταλλεία. Συνταξιοδοτήθηκε πέρυσι και σήμερα βλέπει τον γιο του, Αντώνη, να συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση που είχε ξεκινήσει ο παππούς Αντώνης (4).
3. Ο Χρήστος Καραβάς, παππούς της Μαριάνας Καραβά, που εργάζεται στο τμήμα εκπαίδευσης των εργαζομένων της Ελληνικός Χρυσός .
4. (Από πάνω προς τα κάτω) Μιχαήλ, Βαγγέλης και Μιχάλης Αστερίου. Ο πρώτος ήταν επιστάτης των υπογειτών, ενώ ο δεύτερος εξακολουθεί να εργάζεται εκεί μαζί με τον γιο του.

ΕΘΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 30/08/2015, της Μαρίας Ριτζαλέου

Σε εκκένωση του πέτρινου δημοτικού σχολείου Στρατονίκης και απαγόρευση διέλευσης δίπλα από το κτίριο προχώρησε ο δήμος Αριστοτέλη Χαλκιδικής, μετά από έκθεση επικινδυνότητας της πολεοδομίας. Ως πιθανή αιτία των βλαβών, μάλιστα, θεωρείται από τον δήμο και η λειτουργία του μεταλλείου της περιοχής!!!

«Κατόπιν αυτοψίας που διενήργησε η πολεοδομία του δήμου μας, διαγνώστηκε η επικινδυνότητα -από δομική και στατική άποψη- του πέτρινου διδακτηρίου, το οποίο ευρίσκεται στο κέντρο του οικισμού Στρατονίκης και στεγάζει το σχολικό συγκρότημα του δημοτικού σχολείου. Στο πλαίσιο της σχετικής έκθεσης επικινδύνου κατασκευής, που συντάχθηκε από την υπηρεσία και με γνώμονα την ασφάλεια των μαθητών και των περιοίκων, διατάχθηκε η άμεση εκκένωση του πέτρινου διδακτηρίου Στρατονίκης […]», αναφέρεται σε ανακοίνωση του δήμου Αριστοτέλη

Στην έκθεση αυτοψίας, σύμφωνα με το δήμο, επισημαίνεται ότι «…το γεγονός της λειτουργίας του μεταλλείου της περιοχής μπορεί να αποτελεί επίσης πιθανό αίτιο των εντοπισμένων βλαβών στις ανωτέρω περιγραφόμενες κατασκευές, ενώ δεν αποκλείεται η πιθανότητα μεγέθυνσης αυτών, λόγω των υπόγειων στοών που έχουν διανοιχτεί και εξακολουθούν ενδεχομένως να επεκτείνονται εντός και πλησίον του οικισμού».

Βλέπετε δεν υπάρχει καμία περίπτωση να πέφτει το… αρχαίο πετρόκτιστο κτίριο λόγω παλαιότητας… Φταίνε τα μεταλλεία… Ή μάλλον δεν φταίνε τα μεταλλεία, αλλά «μπορεί να αποτελούν πιθανό αίτιο»!!! και «δεν αποκλείεται η πιθανότητα μεγέθυνσης των βλαβών», λόγω των μεταλλείων…

Διαβάζουμε στην ίδια ανακοίνωση πως «Η δημοτική αρχή, από την αρχή της θητείας της, απέδειξε ότι είναι αποφασισμένη να αναδείξει το πρόβλημα στην πραγματική του διάσταση και να ασχοληθεί με την αντιμετώπισή του και την προστασία των περιουσιών (δημοτικών και ιδιωτικών). Για το σκοπό αυτό με τη υπ’ αριθμ. 98/2015 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου εγκρίθηκε η σύναψη προγραμματικής σύμβασης με το ΑΠΘ για τη διερεύνηση του φαινομένου των επιφανειακών διαρρήξεων στη τοπική κοινότητας Στρατονίκης».

Ειλικρινά θα έχει πολύ ενδιαφέρον να μάθουμε σε ποιους καθηγητές του ΑΠΘ πήγε η μελέτη… Δεν πιστεύω να πήγε στους…. ημετέρους….

Κοντεύουμε να κλείσουμε εβδομάδα από τη στιγμή που έγινε γνωστό τα νέα κρούσματα κοινωνικού ρατσισμού από “antigold” εναντίον γυναικών από το Στρατώνι που εργάζονται σε σούπερ μάρκετ στην Ιερισσό και καμία δήλωση καταδίκης και διαμαρτυρίας από κανέναν. Ούτε από το δήμο, ούτε από τους βουλευτές του νομού, ούτε από την εταιρεία που εργάζονται οι 3 Στρατωνίσιες.

Και δε φτάνει μόνο αυτό. Πληροφορίες αναφέρουν, ότι ενημερώθηκαν εξωδίκως από την εργοδοσία τους ότι πρέπει να φύγουν από το συγκεκριμένο υποκατάστημα και να πάνε να εργαστούν σ’ άλλο υποκατάστημα της αλυσίδας στην Χαλκιδική. Σε αντίθετη περίπτωση θα απολυθούν!!!

Τι γίνεται εδώ; Συμφωνεί το top management της συγκεκριμένης γερμανικής εταιρείας με τις πρακτικές “antigold” και θυσιάζει 3 εργαζόμενες, επειδή αυτές οι γυναίκες είναι από το Στρατώνι και έχουν συζύγους που εργάζονται στα μεταλλεία και αυτό δεν αρέσει ή απαγορεύεται στο νοσηρό μυαλό κάποιων θερμοκέφαλων;

Αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι ο κοινωνικός ρατσισμός αντιμετωπίζεται όπως η αύξηση του ΦΠΑ στις τιμές των προϊόντων στα ράφια.

Δηλαδή απορροφητικά και μόνο… Είναι ανατριχιαστικό μόνο ως σκέψη. Πόσο μάλλον ως εφαρμογή.

http://politesaristoteli.blogspot.gr/, 22/07/2015

Τη διαχρονική επίθεση που δέχονται οι εργαζόμενοι στα Μεταλλεία στα εργατικά και ασφαλιστικά δικαιώματα τους, αλλά και στις συνθήκες Υγιεινής και Ασφάλειας ειδικά στις στοές των Μεταλλείων Κασσάνδρας, κατήγγειλε με επίκαιρη ερώτηση του χτες Πέμπτη 9 Ιούλη στη Βουλή ο βουλευτής του ΚΚΕ, Σάκης Βαρδαλής, στη συζήτηση σχετικής Ερώτησης που κατέθεσε προς τον αρμόδιο υπουργό. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης από τα 50 στα 55 χρόνια με βάση το νόμο Σιούφα το 1993, ενισχύθηκε με νέα αύξηση κατά δύο χρόνια με τους αντιασφαλιστικούς νόμους της τελευταίας τριετίας. Δηλαδή, ένας εργαζόμενος χρειάζεται πλέον 37 χρόνια εργασίας μέσα σε δύσκολες και άγριες συνθήκες στις υπόγειες στοές, ενώ την ιδία στιγμή, σύμφωνα με στοιχεία και μελέτες, ο μέσος όρος ζωής των εργαζομένων στα μεταλλεία βρίσκεται περίπου στα 63 χρόνια. Από κινητοποίηση των απολυμένων του ΟΑΕΕ μέσα στο υπουργείο Εργασίας Παράλληλα, όπως είπε, οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία Κασσάνδρας, προκειμένου να εξεταστούν ή να αντιμετωπίσουν ιατρικά και φαρμακευτικά πνευμονοπάθειες και άλλε αρρώστιες, αναγκάζονται να πηγαίνουν σε πρωτοβάθμιες υγειονομικές υπηρεσίες που απέχουν από την περιοχή τους μέχρι και 80 χιλιόμετρα. Τέλος, επιβαρύνονται και με τη φορολογία επί τους επιδόματος Επικίνδυνης και Ανθυγιεινής Εργασίας που λαμβάνουν, καθώς θεωρείται εισόδημα.

Απαντώντας στην ερώτηση, ο αναπληρωτής υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Δημήτρης Στρατούλης, αν και παραδέχτηκε τα προ βλήματα των εργαζομένων στα μεταλλεία, περιορίστηκε σε ευχολόγια, παραπέμποντας την επίλυσή τους στο μέλλον. Παράλληλα, όπως είπε, η μάχη που δίνεται στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης είναι να διατηρηθούν τα υπάρχοντα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, κυρίως στα ΒΑΕ, κρύβοντας ότι η συγκυβέρνηση έχει ήδη προτείνει σαφές χρονοδιάγραμμα με νέα αντιασφαλιστικά μέτρα. Παίρνοντας ξανά το λόγο, ο βουλευτής του ΚΚΕ σημείωσε πως είτε υπάρξει συμφωνία στη διαπραγμάτευση, είτε όχι, το μάρμαρο θα το πληρώσουν και πάλι οι εργαζόμενοι και ο λαός.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 10/07/2015