Έχει διαπιστωθεί εδώ και πολύ καιρό η κρισιμότητα της απεξαρτοποίησης των ευρωπαϊκών χωρών από αλυσίδες προμήθειας κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών οι οποίες δεν ελέγχονται επαρκώς από την ίδια της Ε.Ε. Το γεγονός ότι στη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών η παραγωγή ορυκτών πρώτων υλών στην Ευρώπη έχει μειωθεί κατά το 1/3, ενώ την ίδια περίοδο οι εισαγωγές αγαθών από τρίτες χώρες έχουν τετραπλασιαστεί (!), είναι ενδεικτικό της κατάστασης και της ανάγκης άμεσης αντίδρασης. Η κρισιμότητα της αυτάρκειας σε πρώτες ύλες είναι πλέον αναγνωρισμένη σε ανώτατο επίπεδο μέσα από την πρόσφατη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Πράξη Critical Raw Materials Act (CRMA), η οποία –κατά γενική ομολογία–, κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά από μόνη της δεν αρκεί.
Η ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία έχει προτείνει και διάφορους υποστηρικτικούς άξονες δράσης, οι οποίοι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν άκρως υποστηρικτικά ως προς την CRMA, να επιταχύνουν δηλαδή τις διαδικασίες και να κερδηθεί χρόνος, ο οποίος τη δεδομένη στιγμή δεν περισσεύει. ‘Έτσι λοιπόν, έχει προταθεί για παράδειγμα η μείωση του ενεργειακού κόστους για τον πρωτογενή τομέα και τη μεταποίηση, αφού σήμερα η Ευρώπη έχει την ακριβότερη ενέργεια παγκοσμίως, αλλά και η προστασία της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών εξορυκτικών και μεταλλευτικών εταιρειών έναντι αυτών από τρίτες χώρες.
Ένα από τα πλέον ουσιαστικά ζητούμενα όμως, είναι η άμεση έναρξη πραγματικού διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες και διασαφήνιση, επικαιροποίηση και απλοποίηση της νομοθεσίας για τη χωροθέτηση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων. Εδώ η συζήτηση κρατάει πολλά χρόνια, αφού αφενός υπάρχουν ακόμη και αντιφάσεις στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, αφετέρου το κράτος αποφεύγει –για λόγους πολιτικού κόστους– να έρθει σε απ’ ευθείας αντίθεση με αντιδρούσες κοινωνικές ομάδες, ακόμα και όταν αυτή η αντίδραση φτάνει σε σημείο να συγκρούεται με το κράτος δικαίου. Έτσι παρατηρήθηκαν και περιπτώσεις όπου η αδειοδότηση ενός εξορυκτικού έργου αναβάλλεται λόγω τοπικών μικροσυμφερόντων ή αντιπολιτευτικού ακτιβισμού.
Εδώ έρχονται οι ίδιες οι εξορυκτικές εταιρείες να αντιπαραθέσουν τις στρατηγικές και τις πολιτικές τους (κοινωνικές, περιβαλλοντικές, κ.ά.) ώστε να καθησυχάσουν την κοινωνία και να αποδείξουν πως υπάρχει αυτό που ονομάζουμε «βιώσιμη εξόρυξη» και πως στη σημερινή εποχή μια εξορυκτική εγκατάσταση μπορεί να είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον από όσο ήταν πριν μερικές δεκαετίες και μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της.
Και η αλήθεια είναι πως από τις αρχές του αιώνα η τεχνολογία της εξόρυξης στράφηκε προς την αειφορία και τη βιωσιμότητα με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Τελευταία μάλιστα άρχισε να εφαρμόζεται και η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων στην εξόρυξη, μια σημαντική εξέλιξη στην μάχη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Η ουσία είναι πως η ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία πρωτοπορεί στον τομέα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και ζωντανή απόδειξη αυτού είναι μια ελληνική εταιρεία, η Ελληνικός Χρυσός, η οποία διαχειρίζεται τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, στην ΒΑ Χαλκιδική.
Το θαύμα της Χαλκιδικής
Η Ελληνικός Χρυσός εξελίσσει τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, προχωρώντας στην πλήρη ανάπτυξη και λειτουργία των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων σε Σκουριές, Ολυμπιάδα και Στρατώνι. Έχοντας το πρόσθετο πλεονέκτημα να αντλεί από την εμπειρία της μητρικής Καναδικής εταιρείας Eldorado Gold, επενδύει σε τεχνολογίες αιχμής που βελτιώνουν την παραγωγικότητα, ενώ ταυτόχρονα μετριάζει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της μεταλλευτικής δραστηριότητας.
Για την Ελληνικός Χρυσός η περιβαλλοντική υπευθυνότητα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της φιλοσοφίας λειτουργίας της. Προσπαθεί διαρκώς να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον σε κάθε στάδιο των δραστηριοτήτων της, από τη διερεύνηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την αλυσίδα εφοδιασμού έως την αποκατάσταση των εργοταξίων και το οριστικό κλείσιμο αυτών. Επιπλέον, παράλληλα με την ανάπτυξη της παραγωγικής της δραστηριότητας, υλοποιεί και δράσεις για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος σε τοπικό επίπεδο.
Μέσω του Ολοκληρωμένου Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Integrated Environmental Management System – IEMS) και του συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης, αξιολογείται συνεχώς η αποτελεσματικότητα των πρακτικών της εταιρείας και καθίσταται δυνατή η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Tο IEMS το οποίο εφαρμόζει η Ελληνικός Χρυσός είναι πιστοποιημένο κατά ISO 14001 και περιλαμβάνει όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των δραστηριοτήτων της εταιρείας (δηλαδή την έρευνα για νέα κοιτάσματα, την κατασκευή νέων μεταλλευτικών εγκαταστάσεων, τη λειτουργία των μεταλλείων, τη μεταφορά υλικών και την αποκατάσταση γης). Ακόμη, τα Μεταλλεία Κασσάνδρας διαθέτουν Σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης πιστοποιημένο κατά ISO 50001, το οποίο ορίζει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία, την εφαρμογή, τη διατήρηση και τη βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας. Επιπλέον, όσον αφορά τις μετρήσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου η εταιρεία έχει πιστοποιηθεί σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14064, το οποίο καθορίζει τις αρχές και τις απαιτήσεις για τη μέτρηση και την αναφορά των εκπομπών.
Επιπροσθέτως, η Ελληνικός Χρυσός έχει αναπτύξει Σύστημα Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (Environmental and Social Management System – ΕSMS), το οποίο αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό σύστημα για τη διαχείριση Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών κινδύνων, εξασφαλίζοντας το ότι η εταιρεία λειτουργεί σε συμφωνία και πέρα από τις απαιτήσεις του Ολοκληρωμένου Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Integrated Environmental Management System – IEMS).
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η μητρική καναδική εταιρεία Eldorado Gold Corporation έχει αναπτύξει ένα Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Βιωσιμότητας (Sustainability Integrated management System – SIMS) μέσω του οποίου επιβλέπει συστηματικά τις απαιτήσεις του Συστήματος Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (Environmental and Social Management System – ΕSMS) αναφορικά με τις δραστηριότητες της Ελληνικός Χρυσός και ενσωματώνει τις βέλτιστες πρακτικές σε ένα σύνολο προτύπων επιδόσεων*.
Να σημειώσουμε πως οι πολιτικές της εταιρείας για το Περιβάλλον και τη Βιωσιμότητα δεν είναι ανεξάρτητες και παράλληλες. Δεν αποτελούν δηλαδή ένα συνονθύλευμα αποσπασματικών πολιτικών που δεν τέμνονται, που δεν έχουν κοινά σημεία, και οι οποίες εφαρμόζονται κατά περίπτωση.
Η προσέγγιση της Ελληνικός Χρυσός για μια υπεύθυνη, βιώσιμη μεταλλευτική δραστηριότητα είναι ολιστική και στηρίζεται σε 4 βασικούς πυλώνες: Ασφαλής και καινοτόμος παραγωγική δραστηριότητα χωρίς αποκλεισμούς, Υπεύθυνη παραγωγή, Ευημερία και συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και Υγιές φυσικό περιβάλλον – στο παρόν και στο μέλλον.
Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγo έχει πετύχει και το σκοπό της και αποτελεί πανευρωπαϊκό παράδειγμα προς μίμηση.
*Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στην ενότητα της Βιωσιμότητας στην ιστοσελίδα της Ελληνικός Χρυσός..