Ο Κάκαβος οριοθετείται ανάμεσα στις κωμοπόλεις Ιερισσού & Μ. Παναγίας και ανάμεσα στα όμορφα χωριά του Γοματίου, της Στρατονίκης, των Σταγείρων και ως το Στρατώνι
Ζούμε σε μια εποχή, που οι ρυθμοί της καθημερινότητάς μας είναι εξαντλητικοί. Το άγχος έχει κυριεύσει τον άνθρωπο, κάνοντάς τον πολλές φορές να αναζητά διεξόδους διαφυγής και χαλάρωσης. Ένας χώρος που προσφέρεται… για τέτοιου είδους διεξόδους είναι και το δάσος.
Αυτό πάντοτε, σαν ένας βοτανικός παράδεισος, συνέβαλλε με το αισθητικό του κάλλος στην ψυχική ανάταση του ατόμου, την ηρεμία και την χαλάρωση, αλλά και στην οικονομική και τεχνολογική ευημερία και πρόοδό του, με τους φυσικούς πόρους που διαθέτει, σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως στην υλοτομία, στη μελισσοκομία και σε πολλές άλλες.
Θεωρούμε ευτύχημα για τη Χαλκιδική την ύπαρξη του όρους Χολομώντα, το οποίο καταλαμβάνει το μέσον του κυρίου σώματός της. O Κάκαβος, ως φυσική επέκταση του, έχει αποτελέσει, όσον αφορά τη βλάστηση του, αντικείμενο ερευνών από επιστήμονες και περιηγητές που έχουν περάσει από την περιοχή μας, και είναι τόσο κοντά μας, ώστε αξίζει να τον γνωρίσουμε καλύτερα.
Ιστορικά στοιχεία
Η πυκνή αλλά και πλούσια σε είδη βλάστηση του Χολομώντα είναι γνωστή από αρχαιοτάτους χρόνους. Iστορική πηγή αναφέρει, ότι ο στόλος των Αθηναίων που ναυμάχησε με τους Πέρσες στη Σαλαμίνα προήλθε όχι από τη φτωχή σε δάση Αττική αλλά από την Χαλκιδική. Είχε μάλιστα υπογραφεί ειδική σύμβαση μεταξύ Χαλκιδικέων και Αθηναίων για προμήθεια οικοδομήσιμης και ναυπηγήσιμης ξυλείας.
Επιπρόσθετα κατά τους Βυζαντινούς χρόνους οι εμπορικοί και πολεμικοί στόλοι της Κωνσταντινούπολης κατασκευάζονταν από ξυλεία των εκτεταμένων δασών της Χαλκιδικής.
Αλλά και αργότερα επί Τουρκοκρατίας, υπήρχαν πλούσια δάση στην εν λόγω περιοχή, όπως προκύπτει από τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του τότε πρόξενου της Θεσ/νίκης, το 1793, ο οποίος ταξίδεψε μέχρι την Ιερισσό και γράφει : «εξ ώρας εβαδίζομεν από Γαλατίστης μέχρις Αρναίας, χωρίς καθόλου να εξέλθωμεν από το δάσος, ένα δάσος πυκνόν εκ δρυών».
Επίσης γύρω στο 1890 υπάρχει πρόσθετη μαρτυρία : «Κι άμα περάσαμε την Γαλάτιστα, μπήκαμε πάλι σε ένα λόγγο της ίδιας βουνοσειράς και περπατούσαμε έτσι κάμποσες ώρες λατρεύοντας τώρα μια άλλη της κορυφή, το Χολομώντα… όλο εκείνο το μέρος του βουνού ήτανε σύδεντρο, πυκνοφυτεμένο τόσο, που μήδε ο ουρανός φαινότανε».
Βλάστηση
Η σημερινή του μορφή είναι τελείως διαφορετική απ΄ αυτή που υπήρχε κατά των πέρασμα των αιώνων. Κυρίως υπάρχει διαφοροποίηση των ειδών που επικρατούν στην περιοχή αλλά το σημαντικότερο και θλιβερότερο, που διαπιστώνει κανείς ανατρέχοντας σε επιστημονικές μελέτες αλλά και απλές καταγραφές του παρελθόντος, είναι κυρίως ο περιορισμός της δασικής βλάστησης.
Αυτός, όπως πληροφορούμαστε από ιστορικές πηγές, οφείλεται κυρίως σε ανθρωπογενή αίτια, σε εκχερσώσεις, πυρκαγιές και αλόγιστες υλοτομίες, που έχουν αρχίσει από αρχαιοτάτων χρόνων. Ευτυχώς πολλοί ανθρωπογενείς παράγοντες τα τελευταία 30-35 χρόνια έχουν σταματήσει να επιδρούν αρνητικά. Σ αυτό συνετέλεσε η έννομος τάξη με την οποία η Δασική Υπηρεσία μπόρεσε να επιβάλει το Νόμο και γενικά το σεβασμό προς το δάσος. Οπωσδήποτε σημαντικά βοήθησε και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου της περιοχής.
Συνεπώς, συμπεραίνουμε σήμερα ότι έχει υπάρξει ελάττωση και εξαφάνιση των προαναφερθέντων δασών και η μετάπτωσή τους σε εκτάσεις με θάμνους και φρύγανα.
Συγκεκριμένα η σημερινή βλάστηση του Κάκαβου έχει τρεις, κυρίως, φυτοκοινωνικές διαπλάσεις:
- Τα παραποτάμια είδη
Αυτά αντιπροσωπεύονται κυρίως από τον Πλάτανο (Platanus orientalis), το Σκλήθρο (Alnus glutinosa), είδη Ιτιάς ( Salix amygdalina & Salix viminalis), είδη Λεύκης (Popuplus tremula & Populus nigra). Άτομα Φτελιάς και Φράξου.
- Τα αείφυλλα-σκληρόφυλλα πλατύφυλλα είδη
Αυτά καταλαμβάνουν αρκετά μεγάλη έκταση, από το χαμηλότερο άκρο με υψόμετρο 20μ. και φτάνουν σε αρκετές θέσεις έως και τα 300μ.
Αντιπροσωπεύονται κυρίως από την Αριά (Quercus ilex), το Πουρνάρι (Quercus coccifera), την Φιλύκη (Phyllirea media) και την Κουμαριά (Arbutus unedo & Arbutus andrachne).
- Τα φυλλοβόλα πλατύφυλλα
Τα φυλλοβολούντα κατά το χειμώνα πλατύφυλλα αντιπροσωπεύονται κυρίως από διάφορα είδη Δρυός που κυριαρχούν στην περιοχή και από Καστανιές (Castanea sativa & Castanea vesca), Φιλύρες (Tilia argenta) και Οξυές (Fagus orientalis). Οι Οξυές μετά τον Δρυ αποτελούν το δεύτερο κυριότερο είδος που επικρατεί στην περιοχή.
Υπάρχουν πολλά είδη σπάνια και πιο διαδεδομένα που μπορεί να συναντήσει κανείς στον Κάκαβο. Έρευνες στην ευρύτερη περιοχή Σκουριές, Κερασιά και Πιάβιτσα έχουν καταγράψει σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας
(Ευχαριστούμε για τα στοιχεία: Τον Χρήστο Καραστέργιο και το Δασαρχείο Αρναίας – Πηγή: Κύτταρο. Πολιτισμική Ομάδα Ιερισσού)
[ΠΗΓΗ: https://aetoshal.blogspot.com/, της Βιβής Λεμπίδα και του Θανάση Γκιόρσου, 2/4/2024]