Κι όμως δεν πρόκειται για ειρωνεία… Η αριστερή εφημερίδα των 900 φύλλων πανελλήνιας κυκλοφορίας, δημοσιεύει ένα άρθρο που μας εντυπωσίασε…
Έχει τίτλο «Τουρισμός: Η φαντασιακή ναυαρχίδα της ανάκαμψης», και τα ΛΕΕΙ ΟΛΑ!!! Χωρίς ωραιοποιήσεις αποκαλύπτει την «πραγματικότητα πίσω από το μύθο της “ελληνικής” τουριστικής βιομηχανίας». Υπογράφεται από τον Σπύρο Παναγιώτου και επιβεβαιώνει και από την… αριστερή σκοπιά, όλα αυτά για τα οποία φωνάζουμε χρόνια τώρα… Δηλαδή πως ο τουρισμός δεν είναι πανάκεια και δεν πρέπει να στηρίζουμε πάνω του τις ελπίδες μας για την ανάκαμψη.
Παραθέτω μερικά αποσπάσματα του άρθρου:
Πάνω από 30 εκατομμύρια τουρίστες θα επισκεφθούν τη χώρα μας αυτή τη χρονιά, εκτιμούν οι ειδικοί της αγοράς. Για δεύτερο συνεχή χρόνιο θα σπάσει το πανελλαδικό ρεκόρ ξένων επισκεπτών, πανηγυρίζουν οι κυβερνητικοί ιθύνοντες. Από κοινού αγορές και κυβέρνηση έχουν αναδείξει την τουριστική αγορά σαν το βαρύ χαρτί της ελληνικής οικονομίας, σαν το πιστοποιητικό της εξόδου της χώρας από την κρίση. Πράγματι, η σημερινή κυβέρνηση συνέχισε πιστά τα βήματα και τις κατευθύνσεις όλων των προηγούμενων […]. Με όχημα τους tour operators και στο κλίμα των γεωπολιτικών αναστατώσεων και των πολέμων στην εγγύτερη ανταγωνιστική τουριστική αγορά, ο ελληνικός τουρισμός ανακάμπτει. Ανακάμπτει στους αριθμούς. .. όχι στην ουσία. Οι τοπικές κοινωνίες όλο και περισσότερο αποκλείονται από τα οφέλη. Ο μαζικός χαρακτήρας των τουριστικών ρευμάτων, η κατανάλωση αποκλειστικά μέσα στις ξενοδοχειακές μονάδες, ο αποκλεισμός των τοπικά παραγόμενων προϊόντων από το συνολικά προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, δίνουν όλο και πιο ευκαιριακά και μεταπρατικά χαρακτηριστικά στη νέα μεγάλη «μπίζνα»
Και δίπλα σε αυτά τα οικονομικά στοιχεία συντελείται κάτι βαθύτερο, που σχετίζεται με την αλλοίωση των ουσιαστικότερων χαρακτηριστικών μας. Καθώς ο τουρισμός ως «αγορά» μετασχηματίζεται εντασσόμενος πλήρως στην κυρίαρχη αντίληψη διαχείρισης του «ελεύθερου χρόνου», μετασχηματίζει παράλληλα και τις τοπικές κοινωνίες. Ο τζόγος, τα καζίνο, οι αεριτζίδικες αρπαχτές γίνονται το πρότυπο της τουριστικής ενασχόλησης.
[…] Καλοκαιρινές εργασιακές γαλέρες: Αυτό που κρύβεται πίσω από κάθε είδους ανάλυση, έως και… αποθέωση για τον ελληνικό τουρισμό, είναι οι εργασιακές συνθήκες οι οποίες επικρατούν στο χώρο. Παρότι στον κλάδο ισχύουν θεωρητικά οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (με την τελευταία να έχει υπογράφει το 2012, με 15% μείωση των μισθών), ωστόσο υπολογίζεται ότι εφαρμόζονται σε λιγότερο από το 1% των ξενοδοχείων! […] Η μεγάλη πλειοψηφία των ερναζάμενωντου κλάδου (80%) είναι εποχικά εργαζόμενοι. Ως εκ τούτου, τους εκτός τουριστικής σεζόν μήνες (τέσσερις έως και έξι) αρκούνται, για να επιβιώσουν, στο επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ – το οποίο καταβάλλεται μόνο για τρεις μήνες ανεργίας ετήσια.
[…] Η πλασματική εικόνα των αριθμών: Τα στοιχεία που αφορούν τις εξελίξεις στον ελληνικό τουρισμό δίνουν μια εικόνα, αλλά τις περισσότερες φορές οι αλήθειες που κρύβουν οι αριθμοί είναι, όχι τυχαία, δυσδιάκριτες. Οι αριθμοί λοιπόν επιβεβαιώνουν αύξηση των αφίξεων ξένων τουριστών και των εσόδων τα τελευταία χρόνια, αύξηση του κύκλου εργασιών των τουριστικών και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, εμφάνιση νέων χωρών-δυναμικών πελατών του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Όμως η αύξηση εσόδων, συνυπολογιζόμενη με την αύξηση των επισκεπτών, μαρτυρά μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης.
Σημαντικές είναι και οι αλλαγές που παρατηρούνται στη δομή και το μέγεθος των τουριστικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, το Δεκέμβρη του 2016 λειτουργούσαν στη χώρα 9.730 μονάδες με δυναμικότητα 788.553 κλινών, παρουσιάζοντας μια αυξητική τάση κατά 5,7% και 10,6% (σε μονάδες και κλίνες αντίστοιχα) τα τελευταία δέκα χρόνια. Εξίσου μεγάλες είναι οι μεταβολές ανάμεσα στις κατηγορίες των ξενοδοχειακών μονάδων μεταξύ 2000 και 2016 (πίνακας). Παρατηρείται δηλαδή αύξηση των μεγάλων και πολυτελών συγκροτημάτων, ενώ τα ξενοδοχεία 1 και 2 αστέρων εμφανίζουν μείωση -37% και -18% αντίστοιχα, διατηρώντας όμως παρά τη μείωση (από 70,4% σε 55,5%) σχετικά υψηλό μερίδιο αγοράς.
Συμπληρωματικά με αυτές τις τάσεις, παρατηρείται αύξηση των μεριδίων των μεγάλων μονάδων στην αγορά. Έτσι, τα ξενοδοχεία 5 αστέρων αποτελούν το 4,6% των ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά κατέχουν το 16,5% των δωματίων και το 17% των κλινών.
Αντίστοιχα, τα 3 και 4 αστέρων αποτελούν το 39,9% των ξενοδοχειακών μονάδων και κατέχουν το 49,2% των δωματίων και το 49,3% των κλινών. Τέλος οι μικρές κατηγορίες των 1 και 2 αστέρων διατηρούν το 55,5% των μονάδων, όμως κατέχουν μόλις το 34,7% των δωματίων και το 33,3% των κλινών
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική συγκέντρωση των ξενοδοχειακών μονάδων. Το Νότιο Αιγαίο και η Κρήτη διαθέτουν το 24,5% και 22,1% των δωματίων αντίστοιχα. Ακολουθεί το Ιόνιο με 11,8% και η Κεντρική Μακεδονία με 11%
Ποιος κερδίζει από την αύξηση του τουριστικού προϊόντος; Τα στοιχεία αυτά, όπως φαίνονται στους σχετικούς πίνακες, είναι σημαντικά – δεν περιγράφουν όμως όλη την αλήθεια. Πρόσφατη μελέτη της Γενική Γραμματείας Βιομηχανίας κατέδειξε, μάλλον αισιόδοξα, πως στην περίφημη τουριστική μας βιομηχανία η συμμετοχή του ελληνικού προϊόντος πανελλαδικά δεν υπερβαίνει το 15%. Αντίστοιχα ποσοστά άλλων ευρωπαϊκών προορισμών ξεπερνούν το 65% κι 70%.Έτσι το «δημόσιο» εισπράττει τον αναγκαίο για την αποπληρωμή των δανείων ΦΠΑ, ενώ τα κέρδη καταλήγουν σε ξένες εταιρείες που διεισδύουν εκρηκτικά στην αγορά, και στους tour operator που ελέγχουν τις τουριστικές ροές. Την ίδια στιγμή, οι τοπικές κοινωνίες και η οικονομία τους καταστρέφονται με ταχύτατους ρυθμούς. Η παραγωγή αγαθών καταρρέει καθώς αδυνατεί να τροφοδοτήσει, ακόμα και μέσα στην ίδια μας τη χώρα, το υποτίθεται «Βαρύ χαρτί» του τουρισμού με δικά μας, αυθεντικά τοπικά προϊόντα. Η τουριστική Βιομηχανία αποτελεί τυπικό υπόδειγμα του μεταπρατικού τύπου ανάπτυξης.
Λοιπόν; Πως την βλέπετε –σύντροφοι– την ανάπτυξη μέσω της τουριστικής μονοκαλλιέργειας;;;