Ο Δρ. Δημήτριος Κωνσταντινίδης, Οικονομικός Γεωλόγος, μας μιλά για την Μπάνσκα Στιάβνιτσα (Banská Štiavnica), την παλαιότερη πόλη εξόρυξης χρυσού και αργύρου στη Σλοβακία. Σύμφωνα με την ιστορία, η πόλη, η οποία θεωρείται Μεταλλευτική Μητρόπολη της Κεντρικής Ευρώπης, είχε μεγάλη μεταλλευτική δραστηριότητα στα εδάφη της ήδη στο τελευταίο τέταρτο του 12ου αιώνα.
Η σημασία της πόλης, η οποία αποκαλείται και ως η Μεταλλευτική Μητρόπολη της Κεντρικής Ευρώπης, αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο, αν συνειδητοποιήσουμε πως τα κοιτάσματα χρυσού και αργύρου αποτέλεσαν τη βάση της νομισματικής διακυβέρνησης της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Ας σημειωθεί ότι τα εδάφη της Μπάνσκα Στιάβνιτσα, όπως και όλων των πόλεων, ανήκαν στον εκάστοτε Αυτοκράτορα, ο οποίος χορηγούσε ειδικά προνόμια στις πόλεις που παρήγαγαν πολύτιμα μέταλλα.
Το υπερηφαίστειο
Από γεωλογική άποψη, η Μπάνσκα Στιάβνιτσα βρίσκεται μέσα σε μια καλδέρα που σχηματίστηκε πριν από περίπου 13,5 εκατομμύρια χρόνια από την κατάρρευση του πυρήνα ενός υπερηφαιστείου, ύστερα από πολλαπλές εκρήξεις. Η καλδέρα έχει διαστάσεις 22×18 χλμ. και βάθος 1 χλμ. Τα πετρώματα της περιοχής αποτελούνται από ανδεσίτες, ρυόλιθους, λατυποπαγή και τόφφους. Έχουν περιγραφεί περισσότερες από 120 μεταλλοφόρες φλέβες, ενώ οι γνωστές σήμερα στοές και μεταλλευτικά πηγάδια φθάνουν τα 33 σε αριθμό.
Έχουν εντοπιστεί περίπου 140 είδη και ποικιλίες ορυκτών που περιγράφονται με λεπτομέρεια και μέσα από εξαιρετικές εικόνες του επαγγελματία φωτογράφου Albert Russ στο βιβλίο «Τα άνθη των μεταλλείων».
Η γεωλογική δομή της περιοχής αντικατοπτρίζεται και στην γεωμορφολογία της, η οποία, σε συνδυασμό με την ιδιόμορφη θέση της στη διασταύρωση διαφορετικών κλιματικών τύπων, επέτρεψε την ανάπτυξη μιας ποικιλόμορφης χλωρίδας και πανίδας. Μάλιστα, αντίθετα από τις θεωρίες των οικολογικών τρομοκρατών και παρά την εδώ εντατική εξόρυξη των μετάλλων της περιοχής, η βιοποικιλότητα τους διατηρήθηκε στο ακέραιο. Αποτελεί μάλιστα ένα μοχλό προσέλκυσης τουριστών που αρέσκονται στη μελέτη της πανίδας και χλωρίδας. Η υψηλότερη κορυφή της ηφαιστειακής αυτής οροσειράς ονομάζεται Sitno και βρίσκεται στα 1.009 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ολόκληρος ο χώρος της καλδέρας αποτελεί προστατευόμενη περιοχή, η οποία στις 11 του Δεκέμβρη του 1993 έγινε αποδεκτή από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως Παγκόσμιο Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η ένταξη της στον κατάλογο αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των τουριστών – ξένων και ντόπιων.
Ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία
- Η πρώτη γραπτή καταγραφή εξόρυξης χρυσού
Αυτή χρονολογείται από το 1217. Από έγγραφο του Ούγγρου ηγεμόνα Ανδρέα του 2ου μαθαίνουμε ότι η Μπάνσκα Στιάβνιτσα είχε παραγωγή 75 περίπου κιλών αργύρου το χρόνο.
- Τρεις πρωτιές σε ένα κείμενο
Το 1275, η Διοίκηση της πόλης εξέδωσε ένα έγγραφο που σήμερα κατέχει τρεις ιστορικές πρωτιές:
- Αποτελεί το παλαιότερο κείμενο που εκδίδεται από μια τοπική Διοίκηση στη Σλοβακία
- Έχει την παλαιότερη απεικόνιση θυρεού μιας πόλης στην Αυστροουγγαρία, ενώ
- Η σφραγίδα του εγγράφου με μεταλλευτικά σύμβολα αποτελεί την παλαιότερη στην Ευρώπη.
Η Μάνα των Μεταλλείων
Η γνωστή ως «Άνω Στοά Bieber» αποτέλεσε το πιο σημαντικό εξορυκτικό έργο της Μεσαιωνικής εποχής. Εκεί εξορύχθηκαν οι μεγαλύτερες ποσότητες χρυσού και αργύρου στον κόσμο, ενώ υπάρχουν και αρκετές πρωτιές που συνδέονται με αυτή:
- Το 1604 χρησιμοποιήθηκε εδώ η πρώτη εμβολοφόρος αντλία
- Το 1619 οι πρώτες ιπποκίνητες αντλίες
- Το 1625 έγινε χρήση της πρώτης αντλητικής μηχανής με μοχλοβραχίονα ενώ,
- Στις 8 Φεβρουαρίου του 1627 πρωτοχρησιμοποιήθηκε πυρίτιδα για εξόρυξη μεταλλευμάτων, δηλαδή για άλλο, εκτός από στρατιωτικό, σκοπό.
Εξάλλου, η μεγαλύτερη παραγωγή πολύτιμων μετάλλων πραγματοποιήθηκε το 1690 στα μεταλλουργεία της περιοχής της Μπάνσκα Στιάβνιτσα, όπου παρήχθησαν 29,000 κιλά αργύρου και 605 κιλά χρυσού.
Αυτοκρατορικές επισκέψεις
Ο σύζυγος της αυτοκράτειρας Μαρίας Θηρεσίας, Φραγκίσκος Στέφανος της Λωρραίνης, επισκέφθηκε τον Ιούνιο του 1751 την Μπάνσκα Στιάβνιτσα. Η επίσκεψη επαναλήφθηκε τον Ιούλιο του 1764 από τα παιδιά των μοναρχών, τους μετέπειτα αυτοκράτορες Ιωσήφ και Λεοπόλδο και τον μελλοντικό γαμπρό τους πρίγκιπα Αλβέρτο.
Η πρώτη Μεταλλευτική Ακαδημία στον κόσμο
Η ανάγκη εκπαίδευσης ειδικών για τα ορυχεία της Αυστριακής μοναρχίας οδήγησε τη Μαρία Θηρεσία στην ίδρυση της Μεταλλευτικής Ακαδημίας. Ιδρύθηκε με διάταγμα της που φέρει ημερομηνία 13 Δεκεμβρίου του 1762. Επέλεξε ως έδρα της Ακαδημίας την Μπάνσκα Στιάβνιτσα.
Ήταν η πρώτη σχολή στον κόσμο. Αμέσως μετά, το 1763, ακολούθησε μια παρόμοια σχολή στο Φράιμπεργκ της Σαξονίας. Στην Ακαδημία άρχισαν τα μαθήματα το 1764, ενώ οι κοσμήτορες της είχαν ηγετική θέση στο Μεταλλευτικό Επιμελητήριο της Μπάνσκα Στιάβνιτσα και διορίζονταν πάντα στο αξίωμα αυτό από τον Μονάρχη.
Το 1762, το Επιμελητήριο της Βιέννης αποφάσισε να ιδρύσει το πρώτο τμήμα, το Τμήμα Χημείας, Ορυκτολογίας και Μεταλλουργίας. Τρία χρόνια αργότερα ιδρύθηκε το Τμήμα των Μαθηματικών, της Μηχανικής και της Υδραυλικής. Μόλις το 1770 άρχισε να διδάσκεται η μεταλλευτική ως ανεξάρτητος κλάδος.
Στη σχολή έχουν διδάξει πολλές εξέχουσες προσωπικότητες παγκόσμιας φήμης. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι εδώ εκδόθηκε το πρώτο στον κόσμο εγχειρίδιο ηλεκτρολογίας. Το εκτεταμένο συγκρότημα των κτιρίων της ανακηρύχθηκε εθνικό πολιτιστικό μνημείο, το 1961. Σήμερα, ο Βοτανικός Κήπος που βρίσκεται στους χώρους της Ακαδημίας, φιλοξενεί πάνω από 200 είδη δέντρων.
[ΠΗΓΗ: https://rawmathub.gr/, 26/3/2024]