Πολύχρωμα, εκρηκτικής ζωντάνιας, τριαντάφυλλα είναι η κύρια διακόσμηση στα ξακουστά υφαντά από το Παλαιοχώρι Χαλκιδικής, γνωστά και ως «καλλιγραφένια», καθώς τα περίτεχνα σχέδια, αλλά και η ειδική γνώση και τεχνική που απαιτούνται για την αποτύπωσή τους, τα κάνουν να μοιάζουν με καλλιγραφική γραφή. Τα ίδια τριαντάφυλλα στολίζουν αυτές τις μέρες και το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», το οποίο φιλοξενεί, έως τις 9 Ιανουαρίου 2022, την έκθεση «Τα καλλιγραφένια στρωσίδια του Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής», στο πλαίσιο των χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων που διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).

Η έκθεση αφορά τα χειροποίητα υφαντά από την περιοχή της βορείου Χαλκιδικής, όπου αναπτύχθηκε η υφαντική τέχνη των καλλιγραφένιων χαλιών, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στη διακόσμησή τους τα περίτεχνα τριαντάφυλλα. Συγκεκριμένα εκτίθενται περίπου 20 στρωσίδια-χαλιά, από τα οποία τα περισσότερα ανήκουν στη συλλογή του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής και άλλα προέρχονται από γυναικείες προίκες, τα οποία φυλάσσονται με ιδιαίτερη μέριμνα ως κειμήλια ανεκτίμητης αξίας της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Την έκθεση επιμελείται η Σταυρούλα Πισιμίση, λαογράφος του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη».

Τα «καλλιγραφένια» ή «καλλιγραφικά» κιλίμια χρησιμοποιούνταν ως στρωσίδια στα κρεβάτια των σπιτιών (τα μικρότερα για να τυλίγουν τα μωρά παιδιά όταν έβγαιναν από το σπίτι για να πάνε στην εκκλησία ή στα πανηγύρια), ως «μπάντες» για την επένδυση των τοίχων ή ως χαλιά για τα πατώματα. Κιλίμια βρίσκουμε από το τέλος του 19ου αιώνα, ενώ τα χαλιά εμφανίζονται στην οικιακή οικονομία του Παλαιοχωρίου μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα σχέδια που έχουν διασωθεί ανήκουν τα περισσότερα στη δεκαετία του 1920. Όλα σχεδόν τα κιλίμια έχουν τη χρονολογία ύφανσης, όπως επίσης και το όνομα της υφάντρας με το αρχικό γράμμα του μικρού της ονόματος και το αρχικό γράμμα του ονόματος του πατέρα της -το επώνυμο άλλαζε με τον γάμο γι’ αυτό και δεν το χρησιμοποιούσαν.

Τα καλλιγραφένια υπήρξαν εξέχον και απαραίτητο μέρος της προίκας των γυναικών, για το οποίο αισθάνονταν περήφανες, αλλά και αρκετή ελευθερία στη δημιουργική έκφραση. Όπως αναφέρει η Φωτεινή Μιχαλέου στο λεύκωμα «Καλλιγραφένια Στρωσίδια Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής» που συνοδεύει την έκθεση (το οποίο εκδόθηκε το 2020, σε συντονισμό Φ. Μιχαλέου, Κατερίνας Βέλλιου και Γεώργιου Σφουγγάρου), «οι υφάντρες δεν ακολουθούσαν κατά γράμμα το σχέδιο στην εκτέλεση και αποτύπωσή του, αλλά ούτε τηρούσαν τους συνδυασμούς των χρωμάτων από το υφαντό που δανείζονταν για να το αντιγράψουν. Στο τελικό αποτέλεσμα σημαντικό ρόλο είχε και έχει η προσωπική αισθητική και τα αρχέτυπα που κάθε υφάντρα φέρει στο υποσυνείδητό της». Οι ανθισμένες τριανταφυλλιές, που κυριαρχούν στα υφαντά των Παλαιοχωριτισσών, εκπέμπουν ξεκάθαρα τον αμφίσημο συμβολισμό -της χαράς της ζωής με τα λουλούδια και της λύπης με τα αγκάθια. Οι τριανταφυλλιές, εξάλλου, είναι αυτές που αντέχουν το κρύο του χειμώνα, εποχή που οι υφάντρες επιδίδονταν στον αργαλειό και στην ύφανση.

Διαβάστε εδώ ολόκληρο το άρθρο:

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή 11.00 – 19.00, Σάββατο-Κυριακή 10.00 – 15.00, Δευτέρα κλειστά.

[ΠΗΓΗ: https://ergoxalkidikis.gr/, της Ελένης Μάρκου, 15/12/2021]