Κυκλοφόρησε ο ετήσιος απολογισμός του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων για το 2023 και στα σημαντικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε περιλαμβάνει και την επιτυχή ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης για τη χρηματοδότηση του έργου των Σκουριών από την «Ελληνικός Χρυσός»

Όπως κάθε χρόνο, κυκλοφόρησε ο ετήσιος απολογισμός του ΣΜΕ, ο οποίος περιέχει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για τον κλάδο. Να σημειωθεί πως εκτός απο την συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυση του ΣΜΕ, το 2024 έχει ανακυρηχθεί και ως Έτος Ορυκτών Πόρων. Ο απολογισμός της περασμένης χρονιάς ξεκινά με δηλώσεις εκ μέρους του Προέδρου, Κωνσταντίνου Γιαζιτζόγλου, αποσπάσματα των οποίων ακολουθούν.

Το 2023 υπήρξε μια πολύ σημαντική χρονιά για τον κλάδο μας. Μετά από προσπάθειες και πιέσεις χρόνων, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε έμπρακτα τη σημασία των ορυκτών πρώτων υλών τόσο για την οικονομική όσο και για τη γεωπολιτική της σταθερότητα. Το αποτέλεσμα είναι η πρώτη ουσιαστική νομοθετική παρέμβαση προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης στοιχειώδους αυτονομίας, με τον κανονισμό CRMA. Παρότι, όπως τονίσαμε και στην συνάντηση με το Προεδρείο της EUROMINES, η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ένα μικρό πρώτο βήμα, την χαιρετίζουμε και ελπίζουμε να ακολουθήσουν και άλλα, τολμηρότερα και ουσιαστικότερα. Σε μια περίοδο που η αλλαγή τεχνολογικού μοντέλου, τουλάχιστον στην ενέργεια και τις μετακινήσεις, δημιουργεί προϋποθέσεις εκτίναξης της ζήτησης συγκεκριμένων ορυκτών, η υπερ- εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρίτες χώρες σαφώς εγκυμονεί κινδύνους.

Εξίσου ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της προηγούμενης χρονιάς είναι και η συνέχιση της αβεβαιότητας σε σχέση με τα μεγέθη της ζήτησης ορισμένων πρώτων υλών. Οι αστάθμητοι παράγοντες που εμφανίστηκαν τα τελευταία 3 – 4 χρόνια (πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, ατύχημα στο Σουέζ, εχθροπραξίες στη Μέση Ανατολή) οδήγησαν σε σοβαρές διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων και απρόβλεπτες ελλείψεις. Την ίδια στιγμή, οι διάφορες εξαγγελίες για τους στόχους και το χρονοδιάγραμμα της απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα οδηγούν σε ουτοπικές εκτιμήσεις για την εξέλιξη της ζήτησης.

Ο συνδυασμός των δυο προκαλεί έντονες αυξομειώσεις των τιμών, κάτι το οποίο σίγουρα δεν βοηθάει το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό των επιχειρήσεων του κλάδου μας.

Το «διάλειμμα από την ιστορία», όπως χαρακτηρίστηκαν οι προηγούμενες δεκαετίες, μοιάζει να έχει τελειώσει οριστικά. Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, η ανασφάλεια στις θαλάσσιες διόδους προς την Ευρώπη, η κάμψη των ρυθμών ανάπτυξης σε οικονομίες τις θεωρούσαμε «ατμομηχανές», αλλά και τα ενδεχόμενα αποτελέσματα των εκλογών σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, συνθέτουν ένα σκηνικό για το άμεσο μέλλον, που αν μη τι άλλο χαρακτηρίζεται από έντονη αβεβαιότητα. Οι εκτιμήσεις για εκτόξευση της ζήτησης ορισμένων πρώτων υλών, ή και για γεωπολιτικά παιχνίδια με τη διαθεσιμότητά τους, εκτός των άλλων, δημιουργούν και προσδοκίες για εύκολα και γρήγορα κέρδη, κάτι μάλλον άγνωστο για τον κλάδο μας. Την ίδια στιγμή, οι εξορυκτικές επιχειρήσεις – κυρίως στη Δύση- καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους. Θα πρέπει να γίνει σαφές προς κάθε κατεύθυνση, ότι οι αρχές του lessaiz-faire (ελεύθερη οικονομία χωρίς παρεμβατισμούς) δεν μπορούν να ισχύουν μονομερώς. Η σημερινή συγκυρία απαιτεί προσεκτική διαχείριση. Οι ευκαιρίες, οι προοπτικές, η ζήτηση υπάρχουν. Ταυτόχρονα όμως, διαμορφώνεται και ένα νέο σκηνικό, εν πολλοίς άγνωστο, τουλάχιστον σε έναν κλάδο που απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό και είναι εξαιρετικής εντάσεως κεφαλαίου.

Η εγχώρια εξορυκτική δραστηριότητα

Το 2023, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, τα αποτελέσματα των μελών μας διαφοροποιήθηκαν ανάλογα με ορυκτά και τις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται. Τα αδρανή και τα περισσότερο βιομηχανικά ορυκτά είχαν θετική πορεία. Επίσης, θετική πορεία είχαν αρκετά μεταλλεύματα. Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι εκεί που σημειώθηκε πτώση (βωξίτης, λιγνίτης, νικέλιο), δεν προήλθε από την επιχειρηματική δράση ή την πραγματικότητα της αγοράς.

Εξωγενείς προς την αγορά παράγοντες προκάλεσαν τις συγκεκριμένες μειώσεις στην παραγωγή. Στην Ελληνική αγορά η κατανάλωση ορυκτών, κυρίως αδρανών υλικών, είχε αυξητικές τάσεις (της τάξεως του 15%) λόγω της αύξησης της οικοδομικής δραστηριότητας. Οι πρώτες εκτιμήσεις για την τρέχουσα χρονιά είναι εξίσου θετικές.

Η παραγωγή λιγνίτη συνέχισε την πτωτική της πορεία λόγω της εφαρμογής του προγράμματος απολιγνιτοποίησης αλλά και της μείωσης της ζήτησης λόγω πτώσης της τιμής του φυσικού αερίου.

Στα αξιοσημείωτα της χρονιάς πρέπει να σημειωθεί η εκκίνηση της λειτουργίας του νέου ΑΗΣ Πτολεμαΐδα V. Πρόκειται για έναν σταθμό με σημαντικά καλύτερη απόδοση έναντι των παλιών (μείωση κατά περίπου 40% τόσο στην ειδική κατανάλωση όσο και στην εκπομπή ρύπων). Δυστυχώς, όπως και πολλά πράγματα στον τόπο μας, ήρθε «κατόπιν εορτής».

Σε ότι αφορά στις εξαγωγές, η εικόνα είναι μεικτή. Τα μέταλλα λόγω αυξημένης ζήτησης σταθεροποιούνται σε υψηλές τιμές (γύρω στις 20.000$/τόνο νικελίου και 2.300$/τόνο αλουμινίου). Παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση της τιμής του χρυσού (1.840$/ουγκιά) που παράσυρε και τα αντίστοιχα συμπυκνώματα όπως του χρυσοφόρου πυρίτη.

Τα μαγνησιακά προϊόντα διατηρούν τις αυξημένες τιμές τους, παρά τις πιέσεις λόγω της μείωσης του κόστους παραγωγής και του έντονου ανταγωνισμού. Η ζήτηση παρουσιάζει αύξηση σε κάποιες αγορές και μείωση σε ορισμένες άλλες.

Στον τομέα των μεταλλευμάτων θα πρέπει να σημειώσουμε την επιτυχή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων της χρηματοδότησης για τα έργα της «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ» στις Σκουριές, καθώς και την εξαγορά της «Imerys Βωξίτες» από τον όμιλο «Μυτιληναίος».

Τα βιομηχανικά ορυκτά είχαν σημαντικές αυξήσεις σε όγκους και σε κύκλο εργασιών το 2023. Το 2024 προβλέπεται σχετικώς αβέβαιο καθώς ο κατασκευαστικός τομέας της Ε.Ε. εμφανίζει αισθητή ύφεση.

Στον τομέα της ασφάλειας οι επιδόσεις μας – παρότι υπήρξαν λίγο χειρότερες από 2022 – παραμένουν εντός των στόχων, αφού πάνω από το 50% των μελών μας συνεχίζει να μην έχει ατυχήματα για 6ο χρόνο ενώ και φέτος δεν είχαμε πολύ σοβαρό ατύχημα στον κλάδο.

Σε ότι αφορά στους δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης, τα μέλη μας συνεχίζουν τη συστηματική προσπάθεια της βελτίωσης των επιδόσεών τους. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι ως Σύνδεσμος έχουμε υιοθετήσει Κώδικα Βιώσιμης Ανάπτυξης εδώ και 18 χρόνια και τα μέλη μας αναφέρουν σε ετήσια βάση τις επιδόσεις τους σε βασικούς δείκτες. Τα στοιχεία είναι δημοσιοποιημένα και στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου.

Θεσμικές παρεμβάσεις του ΣΜΕ

Ο Σύνδεσμος συνέχισε τις παρεμβάσεις του προς την Πολιτεία για τα θέματα που απασχολούν τον κλάδο. Η εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου μας έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε τις θέσεις μας στα κόμματα. Ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης, μοιραία έφερε μια υστέρηση στο διάλογο με την πολιτεία. Από την άλλη πλευρά, η συνέχεια στην ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αλλά και η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος της πολιτείας λόγω του ζητήματος των κρίσιμων ΟΠΥ, οδήγησαν σε μια σειρά από γόνιμες και ουσιαστικές συναντήσεις το δεύτερο μισό του 2023.

Το αύριο

Το κυρίαρχο στοιχείο για το 2024 είναι η δεδηλωμένη πολιτική βούληση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη να γίνουν βήματα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του κλάδου, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ σε ορυκτές πρώτες ύλες από τρίτες χώρες. Ως σύνδεσμος έχουμε δεσμευτεί να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις, προτείνοντας λύσεις και ιδέες για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε αυτό το παράθυρο ευκαιρίας.

Δυστυχώς, εκτός από τις συστημικές παθογένειες, πρέπει να αντιμετωπιστούν και μείζονα οικονομικά ζητήματα. Η Ευρωπαϊκή οικονομία έζησε για πολλά χρόνια στηριζόμενη σε φθηνά εισαγόμενα αγαθά και η Ευρωπαϊκή κοινωνία συνήθισε αυτή την εύκολη λύση. Θα χρειαστεί ειλικρίνεια, τόλμη σταθερότητα αλλά και φαντασία για να σχεδιαστεί η επόμενη μέρα μιας Ευρώπης που θα πρέπει να επαναπατρίσει τουλάχιστον μέρος της πρωτογενούς και της δευτερογενούς παραγωγής της, για να μπορέσει να προσφέρει την ποιότητα ζωής που απαιτούν οι πολίτες.

Για τη χώρα μας εδώ υπάρχει μια ευκαιρία. Η γεωγραφική μας θέση, το κλίμα, το φυσικό κάλλος, η ιστορία, αλλά και το υπέδαφος αποτελούν εθνικό πλούτο ο οποίος πρέπει να αξιοποιηθεί ισόρροπα. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να στηρίζει το μέλλον της σε ενάμιση κλάδο. Οπωσδήποτε θα πρέπει να είναι ξεκάθαροι οι κανόνες συνύπαρξης και η κατανομή του οφέλους από την κάθε δραστηριότητα. Ας συνειδητοποιήσουμε επιτέλους, ότι δεν γίνεται ομελέτα αν δεν σπάσουν αυγά.

Τα μέλη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, έχουν αποδείξει τα τελευταία 100 χρόνια ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Είναι βέβαιο ότι το ίδιο θα συμβεί και στον δεύτερο αιώνα ζωής του ΣΜΕ.

 

Το έργο που αναμένεται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθιέρωση της χώρας ως νέας πηγής εφοδιασμού για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, χάρη στα σημαντικά αποθέματα του μεταλλείου σε χαλκό και χρυσό, αναμένεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία στο δεύτερο εξάμηνο του 2025

Την τελευταία τριετία ο ελληνικός μεταλλευτικός κλάδος έχει έρθει αντιμέτωπος με σημαντικές προκλήσεις, όπως οι γεωπολιτικές αναταραχές, το αυξημένο κόστος ενέργειας, πρώτων υλών και υλικών παραγωγής, οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η αυξημένη ζήτηση σε ανθρώπινο δυναμικό. Ταυτόχρονα, οι χρονοβόρες αδειοδοτικές διαδικασίες και το σύνθετο επενδυτικό πλαίσιο αποτελούν αναμφίβολα ορισμένα από τα βασικότερα εμπόδια για την υλοποίηση παραγωγικών επενδύσεων, αλλά και για την εξασφάλιση κεφαλαίων.

Σήμερα, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, ο μεταλλευτικός κλάδος βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και έχει ήδη ανοίξει η μεγάλη συζήτηση για την περαιτέρω ανάπτυξή του με όρους αειφορίας. Σημαντικό βήμα αποτελούν οι πρωτοβουλίες για τον κανονισμό για τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες (Critical Raw Material Act – CRMA) με σκοπό να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο για την ανάπτυξη έργων ευρωπαϊκού στρατηγικού ενδιαφέροντος.

Το μεταλλευτικό έργο Σκουριών της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική είναι το μοναδικό υπό ανάπτυξη έργο χαλκού εντός ευρωπαϊκού εδάφους, το οποίο αναμένεται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθιέρωση της χώρας ως νέας πηγής εφοδιασμού για την ευρωπαϊκή βιομηχανία χάρη στα σημαντικά αποθέματα του μεταλλείου σε χαλκό και χρυσό. Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο και πλήρως αυτοματοποιημένο ψηφιακό μεταλλείο, το οποίο θα περιλαμβάνει τις πλέον καινοτόμες διεθνώς αναγνωρισμένες τεχνολογίες του μεταλλευτικού κλάδου.

Η ολοκλήρωση του έργου των Σκουριών αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για την εταιρεία, με τη μέχρι σήμερα πρόοδο να ανέρχεται σε 43%. και με στόχο την έναρξη της εμπορικής του λειτουργίας στο δεύτερο μισό του 2025- Τα οφέλη από τη λειτουργία του έργου θα επεκταθούν σε ολόκληρη την ελληνική οικονομία ενισχύοντας την τοπική απασχόληση, τονώνοντας την εγχώρια αγορά και αποδίδοντας σημαντικά έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο. Η κατασκευαστική φάση έχει ήδη δημιουργήσει 600νέες θέσεις εργασίας, με την εταιρεία να απασχολεί σήμερα περισσότερους από 1.900 εργαζομένους, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί φτάνοντας τους 3.000 καθώς οι εργασίες θα κο ρυφώνονται.

«Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πράσινης και ψηφιακής μετάβασης είναι επιτακτική ανάγκη η βιώσιμη ανάπτυξη του ελληνικού μεταλλευτικού κλάδου, ο οποίος δύναται να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας αξιοποιώντας το σημαντικό μεταλλευτικό δυναμικό της πατρίδας μας», αναφέρει ο κ. Χρήστος Μπαλάσκας, Vice Preadent, Commercial, Growth and External Relation Eldorado Gold & Πρόεδρος της Ελληνικός Χρυσός. Όπως τονίζει, στα Μεταλλεία Κασσάνδρας αναπτύσσεται μια υπεύθυνη μεταλλευτική δραστηριότητα που είναι απαραίτητη για την Ευρώπη. «Τα έργα μας έχουν τη δυναμική να μετατρέψουν την Ελλάδα σε μία από τις κορυφαίες, ασφαλείς και βιώσιμες χώρες παραγωγής χαλκού και χρυσού στην Ευρώπη, ενισχύοντας συνακόλουθα και την ενεργειακή διπλωματία της πατρίδας μας».

Η Ελληνικός Χρυσός, με στόχο τον μετασχηματισμό της σε έναν μεταλλευτικό οργανισμό του μέλλοντος, υιοθετεί έγκαιρα τις βέλτιστες μεθόδους και πρακτικές του μεταλλευτικού κλάδου διεθνώς και τις εφαρμόζει στο παραγωγικό μεταλλείο της Ολυμπιάδας. Στο πλαίσιο 

αυτό, επενδύει διαρκώς σε νέες τεχνολογίες και πρωτοποριακές μεθόδους, όπως η απομακρυσμένη πυροδότηση και φόρτωση μεταλλεύματος από το σύγχρονο Κέντρο Ελέγχου στην επιφάνεια, ο αερισμός κατ’ απαίτηση, οι αισθητήρες παρακολούθησης φυσικοχημικών παραγόντων, το ηλεκτρονικό σύστημα ασφάλειας υπόγειου μεταλλείου κ.ά., οι οποίες, πέραν της αύξησης των επιπέδων ασφάλειας, ενισχύουν την παραγωγικότητα με τη μικρότερη δυνατή έκθεση των εργαζομένων σε εργασιακό κίνδυνο. Όλες αυτές οι πρακτικές, αλλά και οι πρόσθετες που θα έρθουν μελλοντικά, χρησιμοποιούν ως υποδομή το υπόγειο ιδιωτικό δίκτυο με τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας 4ης γενιάς (LTE), που πρώτη η Ελληνικός Χρυσός εγκατέστησε σε υπόγειο μεταλλευτικό έργο στην Ελλάδα, σε βάθος 300 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Αναγνωρίζοντας πως ο εν εξελίξει μετασχηματισμός απαιτεί και την ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων των ανθρώπων που θα κληθούν να τις εφαρμόσουν στην πράξη, η εκπαίδευση και η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί βασικό πυλώνα για τη στρατηγική της εταιρείας. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Ελληνικός Χρυσός εγκαινίασε και λειτουργεί ένα σύγχρονο Κέντρο Εκπαίδευσης όπου επανεκπαιδεύει μέρος του εργατικού δυναμικού της στις νέες τεχνολογίες που υιοθετεί, έχοντας ήδη επενδύσει περισσότερα από 1 εκατ. ευρώ σε προσομοιωτές τεχνολογίας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας. 

Η κατασκευαστική φάση των Σκουριών έχει δημιουργήσει ήδη 600 νέες θέσεις εργασίας, με την εταιρεία να απασχολεί σήμερα περισσότερους από 1.900 εργαζομένους, που θα φτάσουν τους 3.000 καθώς οι εργασίες θα κορυφώνονται.

[ΠΗΓΗ: ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ _ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ, του Χρήστου Μπαλάσκα, 30/6/2024]