Παραδόσεις που κρατούν ακόμα και αιώνες, ετοιμάζονται να αναβιώσουν
Μπορεί τα τελευταία δύο χρόνια το lockdown λόγω κορονοϊού να φρέναρε δεκάδες πασχαλινές εκδηλώσεις και παραδόσεις αιώνων, φέτος όμως το Πάσχα στη Χαλκιδική θα είναι και πάλι όπως παλιά, με ήθη και έθιμα να αναβιώνουν σε όλα τα χωριά. Οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης απαντούν θετικά στην τέλεση των εθίμων, με προσοχή και ανάλογα μέτρα.
Η Ανάσταση γιορτάζεται με λαμπρότητα στις τοπικές εκκλησίες, ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η Μεγάλη Εβδομάδα ανάλογα με τα έθιμα που έφεραν οι κάτοικοι κάθε περιοχής από τους τόπους καταγωγής τους. Στα προσφυγικά χωριά, οι αλησμόνητες πατρίδες είναι πανταχού παρούσες και στην πασχαλινή γιορτή, ενώ οι ντόπιοι επίσης ακολουθούν τις παραδόσεις των παππούδων τους με σαφείς αναφορές στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Μαύρο Αλώνι, Κούτσμανους, Σουσαρίτσα και άλλα…
Στα χωριά του δήμου Αριστοτέλη πρωταγωνιστούν τα έθιμα που έρχονται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στην Αρναία η παράδοση επιτάσσει την καλή φιλοξενία. Από νωρίς την Κυριακή του Πάσχα, τα μέλη των πολιτιστικών συλλόγων φορούν τις παραδοσιακές τους στολές και μοιράζουν αυγά και τσουρέκια σε όσους περνούν από την πλατεία του χωριού.
Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα οι κάτοικοι παίρνουν μέρος στο ζύγισμα του Άη Γιώργη. Ζυγίζονται στο «Καντάρι» κι όποιος έχει πάρει κιλά σημαίνει ότι έφαγε πολύ και δεν τήρησε νηστεία. Το αντίθετο ισχύει για όποιον έχασε κιλά. Αντίστοιχα τα έπαθλα είναι μια μεγάλη κατσαρόλα για τους αδύνατους, και μια μικρή για τους… τροφαντούς.
Την Τρίτη του Πάσχα η Ιερισσός έχει την τιμητική της. Στη θέση Μαύρο Αλώνι, η ιστορία μαρτυρά τη σφαγή 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821.
Πρόκειται για ένα θεατρικό δρώμενο κατά το οποίο οι παρευρισκόμενοι πιάνονται χέρι-χέρι και χορεύουν κάτω από τα σπαθιά και την αψίδα. Έτσι αναβιώνουν τον τρόπο με τον οποίο παραδόθηκαν στον Μεχμέτ Εμίν και σφαγιάστηκαν, καθώς πραγματοποιούσαν την αναγκαστική τους έξοδο από το Άγιον Όρος. Αντίστοιχα στο Παλαιοχώρι, στον δήμο Αριστοτέλη και πάλι, αναβιώνει το έθιμο «του Χαρ’κού τ’ αλώνι».
Την τρίτη μέρα του Πάσχα πραγματοποιείται και ο ξακουστός «Κούτσμανος» στον Προφήτη Ηλία Αρναίας. Άνδρες που φορούν παραδοσιακές στολές και κρατούν όπλα ξεκινούν έφιπποι από την πλατεία και κατευθύνονται στον προφήτη Ηλία. Εκεί, μετά το πέρας της λειτουργίας ξεκινά η σκοποβολή, κατά την οποία οι διαγωνιζόμενοι σημαδεύουν κόκκινα αυγά που κρέμονται από ένα σκοινί.
Αργότερα, οι κάτοικοι της περιοχής διαγωνίζονται και στη «Σουσσαρίτσα», δηλαδή, πετούν κόκκινα αυγά στο χορτάρι και νικητής αναδεικνύεται εκείνος που θα το πετάξει πιο μακριά, χωρίς να το σπάσει.
«Ανάμεσα στις έγνοιες της Αυτοδιοίκησης είναι και η διατήρηση της τοπικής παράδοσης και του ιδιαίτερου χαρακτήρα των γιορτινών ημερών. Πολλά δρώμενα με αναφορά στην περίοδο της Τουρκοκρατίας με πολιτιστικό και λαογραφικό ενδιαφέρον, αλλά και σημαντικά, ως προς την ιστορική μνήμη που εμπεριέχουν. Όλα πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τους συλλόγους και τις τοπικές κοινότητες του δήμου μας», δηλώνει ο δήμαρχος Αριστοτέλη Στέλιος Βαλιάνος. Αναμφισβήτητα βέβαια, όλα τα παραπάνω έθιμα είναι και κομμάτι της προβολής του τόπου.
Δευτέρα του Πάσχα στο Στανό για την «Κούνια»
Παλαιότερα στον Στανό, οι νέοι ερωτευμένοι άνδρες έστηναν μια μεγάλη κούνια και ζητούσαν από την κοπέλα που τους άρεσε, να καθίσουν και να κουνηθούν μαζί. Αυτή ήταν η ένδειξη ότι είχαν αισθήματα για εκείνη κι εφόσον εκείνη δεχόταν την πρόσκλησή τους, είχαν πλέον μια άτυπη δέσμευση μεταξύ τους, με σκοπό τον γάμο. Αμέσως μετά έλεγαν και το ανάλογο τραγούδι, τελειώνοντας πάντα με την αναστάσιμη προσευχή.
Αφού κουνιόντουσαν άφηναν την ουρά του σχοινιού στο έδαφος και σχηματίζονταν κουλούρες. Ανάλογα με τους κύκλους που δημιουργούνταν έλεγαν ότι «τόση θα είναι η αγάπη της μελλοντικής πεθεράς ή σε πόσα χρόνια θα παντρευτούν».
Έτσι λοιπόν, προέκυψε το έθιμο της Κούνιας που αναβιώνει στον ορεινό Στανό του δήμου Αριστοτέλη, κάθε δεύτερη ημέρα του Πάσχα με πρωτοβουλία του συλλόγου γυναικών του χωριού και του τοπικού εφημέριου, το οποίο ακολουθεί ένα μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι με χορό, γλέντι και σούβλες.
Οι αλογοδρομίες στη Συκιά Σιθωνίας
Ένα ακόμα έθιμο το οποίο αξίζει να παρακολουθήσει ο επισκέπτης της Σιθωνίας είναι οι αλογοδρομίες που διοργανώνονται την τρίτη ημέρα του Πάσχα στην παραλία της Συκιάς. Πρόκειται για μία παράδοση που διατηρείται αναλλοίωτη εδώ και πολλά χρόνια, από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με το τελετουργικό, αμέσως μετά τη λειτουργία στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, ο ιερέας παραδίδει στους ιππείς την εικόνα και εκείνοι με τη σειρά τους τη μεταφέρουν στον χώρο διεξαγωγής των αλογοδρομιών.
(«Κούτσμανος». Φωτό: www.halkidikinews.gr, Στέλιος Ρήγας)
[ΠΗΓΗ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 23/4/22]