Ελπίζουμε επιτέλους η κύρωση της νέας συμφωνίας για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την ΒΑ Χαλκιδική, μια εποχή βιώσιμης ανάπτυξης, προόδου και κοινωνικής σύμπνοιας.
Η αναμονή δεν ήταν μόνο πολύχρονη, αλλά και βασανιστική. Η αβεβαιότητα, τα πισωγυρίσματα και ο διχασμός της τοπικής κοινωνίας είχαν γίνει μέρος της ζωής μας, ένα καθημερινό βίωμα. Η αλήθεια είναι πως τίποτα ουσιαστικό δεν γινόταν στον τόπο, τίποτα που να θέτει γερές βάσεις για ένα ευοίωνο μέλλον για αυτήν, αλλά και για τις επόμενες γενεές. Και ο πόθος για μια λύση στα προβλήματα που χρόνιζαν στην περιοχή σιγόκαιγε μέσα μας. Η ανακοίνωση της συναινετικής συμφωνίας που κατέληξαν κυβέρνηση και Eldorado Gold πραγματικά ήχησε σαν αναστάσιμη καμπάνα στα Μαντεμοχώρια. Επιτέλους μπαίνουν οι βάσεις να τελειώσει όλο αυτό το διχαστικό και ψυχοφθόρο παιχνίδι μικροσυμφερόντων που παιζόταν στις πλάτες κατοίκων και εργαζομένων τόσο καιρό. Ξεκινάει μια νέα εποχή για τον τόπο. Ένα καινούργιο, ελπιδοφόρο ξεκίνημα με τον κάτοικο της ΒΑ Χαλκιδικής στο επίκεντρο και με γνώμονα την βιώσιμη ανάπτυξη, την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την προάσπιση του τοπικού και εθνικού συμφέροντος και την βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου.
Το τι πρεσβεύει το νέο επενδυτικό σχέδιο για την Ελλάδα και την εθνική οικονομία, τα διαβάσαμε στις εφημερίδες και στα διαδικτυακά ΜΜΕ, τα ακούσαμε στην τηλεόραση και στις συνεντεύξεις τύπου, και λίγο-πολύ είναι γνωστά. Αλήθεια όμως, τι μπορούμε να περιμένουμε εμείς, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, οι ντόπιοι, από τη νέα συμφωνία; Ας επιχειρήσουμε να κάνουμε έναν απολογισμό και μια ανάλυση για τι σημαίνει αυτή η συμφωνία για τον τόπο μας.
Και ας ξεκινήσουμε από το πιο ευαίσθητο θέμα, αυτό που έχει προκαλέσει και τις περισσότερες τριβές στο παρελθόν, το περιβάλλον. Κατ’ αρχάς, για να μιλάμε την ίδια γλώσσα, να συμφωνήσουμε πως δεν υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα που να μην έχει την περιβαλλοντική της επίπτωση. Ακόμα και οι πιο «αθώες» έχουν σοβαρές επιπτώσεις, όπως π.χ. η γεωργία όταν ασκείται με υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Ή ο τουρισμός –και ειδικά ο μαζικός– ο οποίος είναι από τις κυριότερες αιτίες υποβάθμισης του Μεσογειακού παράκτιου περιβάλλοντος. Ή ακόμη οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που έχουν τα δικά τους θέματα, όσον αφορά την χωροθέτηση. Κτηνοτροφία, ιχθυοκαλλιέργειες, μεταφορές, κάθε είδους βιομηχανία, βιοτεχνία… δεν υπάρχει κάτι που δεν έχει τις δικές του περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η ουσία είναι οι επιπτώσεις αυτές να είναι αναστρέψιμες, να είναι οι ελάχιστες δυνατές και να είναι ελεγχόμενες. Έτσι και η μεταλλευτική δραστηριότητα έχει το δικό της αποτύπωμα, το οποίο οι σύγχρονες και καινοτόμες λύσεις που δίνει συνεχώς η επιστήμη, το μειώνουν συνεχώς.
Ειδικά στην περίπτωση της Χαλκιδικής η μέριμνα για το περιβάλλον είναι απίστευτα υψηλού βαθμού και το κόστος των περιβαλλοντικών μέτρων υπέρογκο και στη νέα συμφωνία – και έτσι πρέπει.
Η προβλεπόμενη επένδυση για την ανάπτυξη του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδάτων, η οποία θα επιφέρει σημαντική μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος θα ξεπεράσει τα €130 εκατ. Και αν αναρωτιέστε που θα δαπανηθούν όλα αυτά τα χρήματα: Θα γίνει κατασκευή νέου χώρου ξηρής απόθεσης μεταλλευτικών καταλοίπων, κατασκευή νέας μονάδας κατεργασίας νερού, με υψηλό βαθμό απόκρισης σε ακραία καιρικά φαινόμενα και προοπτική παροχής καθαρού νερού για άρδευση στην τοπική κοινότητα, ο όγκος των μεταλλευτικών καταλοίπων μικραίνει (αφού οι αρχικοί δύο χώροι απόθεσης γίνονται ένας στη νέα σύμβαση) με αποτέλεσμα και τη μεγαλύτερη ασφάλεια στη διαχείριση και αποθήκευση τους. Να σημειωθεί πως επιπλέον προβλέπεται 100% επαναπλήρωση του επιφανειακού και του υπόγειου ορύγματος μετά το τέλος της εκμετάλλευσης, με την εφαρμογή μιας νέας τεχνολογίας (μέθοδος λιθογόμωσης πάστας), η οποία επαναχρησιμοποιεί το σύνολο των μεταλλευτικών καταλοίπων για την επαναπλήρωση των στοών, επιτυγχάνοντας ταχύτερη αποκατάσταση λόγω της στερεάς μορφής τους (ξηρή απόθεση).
Όσον αφορά το χώρο Ξηρής Απόθεσης Κοκκινόλακα, αναβαθμίζεται με την εξασφάλιση επιπλέον χωρητικότητας άνω των 3 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, η οποία θα μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διαχείριση της μελλοντικής ανάπτυξης των μεταλλείων. Επίσης, η νέα συμφωνία λαμβάνει μέγιστη μέριμνα για την αποφυγή διαρροών και βέλτιστη διαχείριση υδάτων με αντιπλημμυρικές τάφρους, σήραγγες εκτροπής και λίμνες συλλογής απορροών. Τέλος, εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη προστασία της εγκατάστασης από τη διάβρωση του ανέμου και του νερού, μετά τη μεταλλευτική περίοδο.
Όσον αφορά τη διαχείριση αέρα, θορύβου και σκόνης, υπάρχουν υπάρχουν ειδικές προβλέψεις, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση συστημάτων διακράτησης σωματιδίων και συστημάτων απομάκρυνσης σκόνης στους μύλους των εγκαταστάσεων επεξεργασίας. Να σημειωθεί πως ο παραγόμενος θόρυβος βρίσκεται σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά που ορίζει η νομοθεσία.
Και ερχόμαστε στα μέτρα που έχουν ληφθεί και για την προστασία των υδάτινων πόρων. Κατ’ αρχάς όλες οι εγκαταστάσεις είναι οχυρωμένες αντιπλημμυρικά και προστατεύονται από εισροές υδάτων κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως καταιγίδες, πλημμύρες, κ.ά. Μέσα στις εγκαταστάσεις λίμνες συλλογής, σήραγγες εκτροπής, αντλιοστάσια και άλλα τεχνικά μέτρα εξασφαλίζουν την ασφαλή διαχείριση των υδάτων. Εκτός αυτών οι τοπικές κοινότητες έχουν στη διάθεσή τους φιλτραρισμένο και κατεργασμένο νερό για άρδευση.
Και βέβαια, ο ακρογωνιαίος λίθος για τη συνεχή μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, το Σύστημα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης του έργου εξακολουθεί να ενημερώνεται και να αναβαθμίζεται συνεχώς, και να λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα, ώστε να είναι εφικτή η αδιάλειπτη παρακολούθηση και ο έλεγχος των περιβαλλοντικών παραμέτρων των έργων των μεταλλείων. Να θυμίσουμε πως διαθέτει περισσότερα από 400 σημεία ελέγχου και όλα τα δεδομένα είναι προσβάσιμα στο κοινό μέσα από μια διαδικτυακή πλατφόρμα.
Τέλος, να κλείσουμε το κεφάλαιο περιβάλλον με το πρόγραμμα της περιβαλλοντικής αποκατάστασης, το οποίο δεν περιμένει να τελειώσει η εκμετάλλευση των Μεταλλείων για να ξεκινήσει, αλλά λειτουργεί παράλληλα αποκαθιστώντας το φυσικό τοπίο κατά τη διάρκεια της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Η αποκατάσταση της περιοχής επιτυγχάνεται με επαναφύτευση τοπικών ειδών χλωρίδας, που καλλιεργούνται στο φυτώριο της Ελληνικός Χρυσός στην Ολυμπιάδα. Μαζί προχωράει και η επαναπλήρωση του ανοιχτού ορύγματος των Σκουριών για την επαναφορά του ανάγλυφου στην πρότερη κατάσταση, αλλά και η αποκατάσταση παλαιών τελμάτων από την προγενέστερη μεταλλευτική δραστηριότητα. Ήδη έχουν επενδυθεί πάνω από €100 εκ. και έχουν καθαριστεί περισσότερα από 3 εκατ. τόνοι αποβλήτων. Και βεβαίως, μετά το πέρας της εκμετάλλευσης, η αποκατεστημένη γη θα αποδοθεί στις τοπικές κοινότητες για νέες χρήσεις, όπως γεωργία, δασοκομία, κτηνοτροφία κ.λπ.
Να μιλήσουμε και για τις θέσεις εργασίας,; Η νέα συμφωνία προβλέπει σαφώς περισσότερες άμεσες θέσεις εργασίας από την παλαιότερη αφού από 1.650 αυξάνονται σε πάνω από 3.000, οι οποίες κατά την περίοδο της κατασκευής θα αυξηθούν ακόμη κατά 900. Και δεν υπολογίζονται οι έμμεσες θέσεις, οι οποίες θα ανεβάσουν αυτό το νούμερο στις 5.000 θέσεις εργασίας. Το σημαντικό για την ΒΑ Χαλκιδική είναι η δέσμευση της εταιρείας πως η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων θα προέρχονται από την περιοχή και πως με τη νέα συμφωνία η διατήρηση της απασχόλησης θα είναι για πάνω 25 χρόνια, σε αντίθεση με το προηγούμενο επενδυτικό σχέδιο, που προέβλεπε 18 χρόνια και σε επόμενη φάση το κλείσιμο των μεταλλείων της Ολυμπιάδας και των Μαύρων Πετρών.
Αλλά τα οικονομικά οφέλη δεν περιορίζονται μόνο στους εργαζόμενους. Η εταιρεία δεσμεύεται στη νέα συμφωνία για την εμπροσθοβαρή υλοποίηση επενδύσεων και έργων ύψους 70 εκατ. ευρώ μόνο για την τοπική κοινωνία, και τα πρώτα έργα, ύψους 13 εκατ. ευρώ, να πραγματοποιούνται εντός των πρώτων 5 ετών. Εν γένει προβλέπεται η υλοποίηση επενδύσεων της τάξεως του 1 δισ. ευρώ την πρώτη πενταετία, ενώ στα κρατικά ταμεία εκτιμάται ότι θα εισρεύσουν έσοδα 2 δισ. ευρώ τα επόμενα 25 χρόνια. Παράλληλα, αυξάνονται κατά 10% τα μεταλλευτικά τέλη, με το Δημόσιο και τον Δήμο Αριστοτέλη να εισπράττει έσοδα από μεταλλευτικά δικαιώματα της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ. Τα οφέλη του νέου πλάνου για την τοπική κοινωνία είναι αυξημένα σε κάθε παράμετρο και δημιουργούν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της περιοχής και μετά τη μεταλλευτική περίοδο. Ενδεικτικά να αναφέρουμε την επέκταση του λιμένα Στρατωνίου, ο οποίος θα είναι σε θέση να υποστηρίξει νέες χρήσεις (τουρισμό, μεταφορές κ.λπ.) μετά το τέλος της μεταλλευτικής περιόδου. Επίσης, μια σειρά από επενδύσεις σε έργα υποδομής που προβλέπονται στο αναβαθμισμένο επενδυτικό σχέδιο και θα στηρίξουν επί της ουσίας τις τοπικές κοινωνίες της Χαλκιδικής.
Δεν έχουμε λοιπόν λόγους να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες; Ή –κυριολεκτώντας–, σε καλύτερα χρόνια; Σε τελική ανάλυση ποιο είναι το ζητούμενο; Να υπάρχει εξασφαλισμένη δουλειά για να ατενίζουμε με σιγουριά το μέλλον, να μην υπάρχουν μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να επωφελείται όλη η κοινωνία και ο τόπος. Όλα αυτά φαίνεται να εξασφαλίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τη νέα συμφωνία για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας. Και επιπλέον κερδίζει και η χώρα. Και δεν εννοώ τα οικονομικά οφέλη που απορρέουν από μια επένδυση που προβλέπεται να φτάσει τα 3,1 δις. δολάρια. Εννοώ την εμπιστοσύνη ως επενδυτικού προορισμού που θα αποπνέει η Ελλάδα στους διεθνείς επενδυτικούς κύκλους. Δεν είναι και λίγο αυτό.
Για το τέλος άφησα αυτό που προσωπικά θεωρώ σημαντικότερο. Το τέλος της κοινωνικής φαγωμάρας και της μεταξύ μας διχόνοιας. Περάσαμε πολλά χρόνια έχοντας μετατρέψει την ΒΑ Χαλκιδική σε μια αρένα όπου ο κάθε μονομάχος επεδίωκε να κατατροπώσει τον «αντίπαλο» με κάθε μέσο. Θεμιτό και αθέμιτο. Τελικά ποια ήταν η κατάληξη; Μια γεμάτη δεκαετία χαμένη. Χωρίς ανάπτυξη, χωρίς μακροπρόθεσμη προοπτική, με συνεχείς ανατροπές, απογοητεύσεις και κοινωνική αστάθεια. Ήρθε η ώρα να βάλουμε κι εμείς μια τελεία εδώ και να ανοίξουμε νέο κεφάλαιο για τον τόπο. Το κεφάλαιο της ανάπτυξης, της σύμπνοιας και της κοινωνικής συνοχής. Και η νέα συμφωνία για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας είναι το κλειδί και η ευκαιρία. Έχουμε το πλεονέκτημα πλέον και δεν πρέπει να το αφήσουμε. Ας γίνει η επικείμενη από τη Βουλή κύρωση της συμφωνίας εφαλτήριο για το νέο ξεκίνημα που έχουμε ανάγκη όλοι στη ΒΑ Χαλκιδική. Ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά μας είναι μακρύς, αλλά αυτή τη φορά όχι το ίδιο ανηφορικός.