Tag Archives: ιστορια

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΙ ΤΟ Δ.Ν.Τ.

shutt130409312-low

Οι συναλλαγές σε χρυσό έχουν μακρά ιστορία. Ο χρυσός ανακαλύφθηκε στα αρχαία χρόνια και αποτελούσε σύμβολο πλούτου και υψηλής κοινωνικής θέσης σε πολλούς πολιτισμούς αφού χρησιμοποιούνταν και ως η πρώτη μορφή νομίσματος. Σήμερα ο χρυσός εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό στοιχείο των συναλλαγών και του επιχειρηματικού κόσμου. Οι χώρες χρησιμοποιούν τον χρυσό ως μονάδα μέτρησης του πλούτου τους και ως βάση για τις συναλλαγές τους, ενώ οι άνθρωποι τον θεωρούν ως μια μορφή εγγύησης, επειδή το χάρτινο χρήμα δεν προσφέρει πάντοτε σιγουριά. Ο χρυσός συνεχίζει να επηρεάζει και σήμερα τις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές και προβλέπεται να εξακολουθήσει να διατηρεί την επιρροή του αυτή και στο μέλλον.

Ο Κανόνας του Χρυσού

Ο κανόνας του χρυσού είναι ένα νομισματικό σύστημα στο οποίο η λογιστική μονάδα αναφοράς αντιστοιχεί σε καθορισμένο βάρος χρυσού. Στο σύστημα αυτό, οι κεντρικές τράπεζες εγγυώνται την εξαργύρωση τραπεζογραμμάτιων σε χρυσό, βάσει του καθορισμένου βάρους του, κατόπιν ζήτησης. Οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν μια τέτοια σταθερή λογιστική μονάδα και που ανταλλάσουν με άλλες κυβερνήσεις τα τραπεζογραμμάτιά τους με βάση τον χρυσό, μοιράζονται μια σχέση σταθερής νομισματικής ισοτιμίας.

Στην ιστορία υπήρχαν διαμάχες σχετικά με την αρχική ίδρυση του κανόνα του χρυσού. Το 1717, ο Ισαάκ Νιούτον συνέκρινε την αξία του χρυσού με την αξία του αργύρου στο σύστημα μέτρησης που είχε σχεδιάσει ο ίδιος. Ορισμένοι πιστεύουν ότι εκείνη τη στιγμή ο κανόνας του χρυσού θεσπίστηκε για πρώτη φορά. Η χρήση του διεθνούς κανόνα του χρυσού διαδόθηκε από τη δεκαετία του 1870 και μετά. Στη δεκαετία του 1890 η πρακτική αυτή δεν ήταν δημοφιλής στις βιομηχανοποιημένες χώρες: πράγματι ξεκίνησαν πολιτικά κινήματα εναντίον του κανόνα του χρυσού και η χρήση των χαρτονομισμάτων διαδόθηκε περισσότερο. Ο κανόνας του χρυσού χαρακτηρίστηκε από περιόδους ύφεσης και ανόδου, στις οποίες βοήθησε τη διεθνή χρηματοοικονομική αγορά και, έπειτα, δημιούργησε προβλήματα.

Πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ίσχυε ο κανόνας του χρυσού για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες στο διεθνές εμπόριο. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, η μεγάλη ανάγκη που υπήρξε για την καθιέρωση ενός διεθνούς νομισματικού συστήματος για την διευκόλυνση του διαρκώς αναπτυσσόμενου διεθνούς εμπορίου, οδήγησε στην καθιέρωση εκ των πραγμάτων (de facto) στον κλασικό κανόνα του χρυσού. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα κάθε χώρα καθόρισε μια συγκεκριμένη ισοτιμία του εθνικού της νομίσματος με τον χρυσό. Το σύστημα αυτό ίσχυσε από την αρχή του 20ου αιώνα έως και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο οπότε και σταδιακά εγκαταλείφτηκε από τις χώρες που το ακολουθούσαν έως τότε. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και κυρίως από το 1920 έως το 1935 υπήρξε μια διεθνής προσπάθεια για την επαναφορά του συστήματος του κανόνα του χρυσού με πολλά προβλήματα και πολλές δυσλειτουργίες. Έτσι οι ΗΠΑ καθόρισαν την αντιστοιχία 1 ουγκιάς χρυσού στα 35 δολάρια.

Το σύστημα του Μπρέττον Γουντς

Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η ανθρωπότητα γνώρισε μια περίοδο πολύ μεγάλης νομισματικής αστάθειας που περιλάμβανε υπερπληθωριστικές τάσεις με φυσικό επακόλουθο τις συχνές και μεγάλες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Έτσι προς το τέλος του πολέμου, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του Μπρέττον Γουντς και εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, της GATT καθώς και η υιοθέτηση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που έγινε γνωστό ως το σύστημα του Μπρέττον Γουντς. Ονομάσθηκε έτσι από την ομώνυμη Νομισματική και Χρηματοοικονομική Διάσκεψη στο Μπρέττον Γουντς (Bretton Woods) στο Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ η οποία έγινε το από την1 έως τις 22 Ιουλίου του 1944 και στην οποία συμμετείχαν οι 44 συμμαχικές δυνάμεις οι οποίες είχαν βγει νικήτριες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το νέο αυτό σύστημα καθορισμού των συναλλαγματικών ισοτιμιών κατά την επόμενη δεκαετία του 1950 άρχισε να φέρνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα με την μορφή της μεγάλης ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου, της οικονομικής ανάπτυξης και των επενδύσεων. Ταυτόχρονα όμως οι ΗΠΑ άρχισαν αν εμφανίζουν σοβαρά ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών τους δημιουργώντας ένα αίσθημα νευρικότητας και έρπουσας ανησυχίας για το παρόν και κυρίως το μέλλον του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Το συνεχόμενα ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών σήμαινε ότι όλο και μεγαλύτερη ποσότητα συναλλαγματικών αποθεμάτων των ΗΠΑ και χρυσού έφευγαν προς το εξωτερικό. Τα ελλείμματα αυτά καθώς συντηρούνταν επί σειρά ετών άρχισαν να δημιουργούν αμφιβολίες στις διεθνείς χρηματαγορές για την δυνατότητα που είχαν οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να μετατρέπουν το δολάριο σε χρυσό.

Η νέα εποχή

Η ανελαστικότητα των τιμών στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και η γενικότερη αστάθεια στην διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή προκάλεσαν διαδοχικές υποτιμήσεις και ανατιμήσεις των ισχυρών νομισμάτων πράγμα που οδήγησε σε αστάθεια, αβεβαιότητα και την ανάγκη λήψης νομισματικών μέτρων από τις ΗΠΑ για την στήριξη του δολαρίου. Τα μέτρα αυτά όμως δεν απέδωσαν καθώς τόσο το ελλειμματικό ισοζύγιο των ΗΠΑ όσο και το κλίμα της διεθνούς αβεβαιότητας συνέχισαν να συντηρούνται στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, και τελικά το 1971 με απόφαση του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό και μαζί μ’ αυτήν το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Bretton Woods. Έτσι αρχίζει η νεότερη εποχή των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης άρχισαν να ελέγχουν τη νομισματική αγορά και εμφανίστηκαν νέα χρηματοοικονομικά εργαλεία καθώς και το ελεύθερο εμπόριο.