Ένα γράμμα μιας κατοίκου της Χαλκιδικής που ανακαλύψαμε στην θάλασσα του διαδικτύου, δημοσιευμένο στην εφημερίδα AthensVoice στις 13-3-2013, περιγράφει με αφοπλιστική ακρίβεια, ευθύτητα και ειλικρίνεια την πραγματική κατάσταση στην περιοχή. Μια αντικειμενική μαρτυρία εκ των έσω… Το μεταφέρουμε αυτούσιο, χωρίς να αλλαχθεί ούτε μια τελεία. Ο κάθε αναγνώστης ας βγάλει τα συμπεράσματά του:
Είναι η πρώτη φορά που γράφω δημόσια και γι’ αυτό θα ήθελα να συγχωρήσετε πιθανή ακαταστασία στο γράψιμό μου, είναι από το τρακ. Θα ήθελα επίσης να συγχωρήσετε την ανωνυμία μου: ζω στην περιοχή και αυτά που θα γράψω για όσα συμβαίνουν σε σχέση με τα μεταλλεία της Χαλκιδικής ίσως ενοχλήσουν κάποιους. Ας μην στοχοποιηθούν πρόσωπα, η αλήθεια έχει σημασία.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Μαντεμοχώρια της Χαλκιδικής, στην καρδιά της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Επέλεξα να μείνω στο χωριό μου και να φτιάξω εδώ την οικογένειά μου, να μεγαλώσω εδώ τα παιδιά μου, γιατί εδώ είναι οι ρίζες μας, ο τόπος ο δικός μας που αγαπάμε όσο τίποτα. Έζησα και την εποχή της ευημερίας λόγω της ύπαρξης των μεταλλείων, επί γέρου Μποδοσάκη αλλά και επί του ανιψιού του Αλέξανδρου Αθανασιάδη-Μποδοσάκη, τη δολοφονία του τελευταίου το 1988 από τη 17Ν και όλες τις παράπλευρες απώλειες που αυτή προκάλεσε: οικονομική κακοδιαχείριση της εταιρίας από τους κληρονόμους και λοιπούς, θέση υπό καθεστώς εκκαθάρισης το 1992 από την ΕΤΕ και τελικά ένα μεταλλείο μήλο της έριδος για πολλά χρόνια από χίλιους μύριους εμπλεκόμενους. Τελικός αγοραστής βρέθηκε η καναδική TVXGold.
Αυτά ενημερωτικά και μόνο, για όσους τυχόν δεν γνωρίζουν το παρελθόν της εταιρίας. Σκοπός μου δεν είναι να αναλωθώ σε αυτό το κομμάτι, ούτε στο κομμάτι της ανεργίας και του μαρασμού της περιοχής, τι να πω άλλωστε γι’ αυτό σήμερα που όλη η Ελλάδα υποφέρει; Αυτό που θέλω να γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό είναι το παρασκήνιο, πολιτικό και επικοινωνιακό, το οποίο κατά τη γνώμη μου διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την έκρυθμη κατάσταση που ζούμε σήμερα εδώ. Έναυσμα για την επιστολή που γράφω στάθηκαν όλα αυτά που ακούω τις τελευταίες ημέρες στα κανάλια και φρίττω. Γιατί διαπιστώνω πως τελικά η πληροφορία και ο τρόπος παρουσίασής της είναι πολύ δυνατό εργαλείο, διαμορφώνει συνειδήσεις.
Βασικότατη παρανόηση που δυστυχώς έχει περάσει στον κόσμο εκτός Χαλκιδικής είναι ότι υπάρχουν οι εξής δύο πλευρές: οι εργαζόμενοι, οι οποίοι υπό το φόβο της ανεργίας θέλουν την επένδυση αδιαφορώντας για το περιβάλλον και οι υπόλοιποι κάτοικοι, οι οποίοι δεν θέλουν να καταστραφεί ο τόπος τους και αντιδρούν. Τεράστιο λάθος, προϊόν λανθασμένης προσέγγισης του θέματος από τα κανάλια.
Η μια πλευρά, υπέρ της επένδυσης, είναι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής, οι λεγόμενοι Μαντεμοχωρίτες, επειδή τα χωριά αυτά βρίσκονται εντός της μεταλλευτικής ζώνης. Συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των εργαζομένων. Πρώτοι εμείς, οι ίδιοι οι κάτοικοι που ζούμε και αναπνέουμε εδώ, απαιτήσαμε και κερδίσαμε μια σοβαρή περιβαλλοντολογική μελέτη από την πλευρά της εταιρίας, η τήρηση της οποίας τέθηκε όρος απαράβατος για την επέκταση της δραστηριότητας στις Σκουριές. Όλοι θέλουμε να αναπτυχθεί ξανά η περιοχή μας, υπό τον όρο ότι θα διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος, αφού είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε εμείς και τα παιδιά μας.
Η άλλη πλευρά, οι αντίθετοι στην επένδυση, ξεκίνησε από μερικούς κατοίκους της Ιερισσού, ενός χωριού που δεν έχει κύριο εισόδημα από τη μεταλλουργία και που απέχει 22 χιλιόμετρα από τις Σκουριές, όσο το κέντρο της Αθήνας από την βιομηχανική Ελευσίνα, όσο απέχει η Βιομηχανική Ζώνη της Πάτρας από την πόλη και τις παραλίες της. Το 1994 νομίζω δημιουργήθηκε το «Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων», το οποίο απαρτιζόταν ως επί το πλείστον από κατοίκους της Ιερισσού και ήταν κάθετα αντίθετο με οποιαδήποτε απόπειρα επέκτασης του έργου. Όμως ως ένα σημείο αυτό ήταν καλό, πάντα είναι καλό να υπάρχει οποιασδήποτε μορφής έλεγχος σε τόσο σοβαρά θέματα όπως το περιβάλλον. Γιατί όμως ξέφυγε το πράγμα; Γιατί φτάσαμε να οργανώνουν επιδρομές ένοπλοι, να απειλούνται άνθρωποι με πυρπόληση, να καίγονται δάσος και εγκαταστάσεις;
Αν δούμε λίγο τί έχει προηγηθεί στην περιοχή, πιθανόν να λυθούν πολλές απορίες, με σημαντικότερη όλων την εξής: Γιατί μόνο ένα συγκεκριμένο χωριό από τα δεκαέξι που απαρτίζουν το Δήμο Αριστοτέλη, εξεγείρεται με τόσο μένος κατά της επένδυσης, γιατί μόνο εκεί γίνονται έκτροπα και γιατί έχουν φτάσει μόνο οι κάτοικοι του συγκεκριμένου χωριού, οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν τη πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας, του Δήμου Αριστοτέλη όπου ανήκουμε όλοι μας, να αποκαλούνται «οι κάτοικοι της περιοχής» από τα κανάλια – και μερικές φορές να θεωρείται μάλιστα ότι εκπροσωπούν όλους τους κατοίκους της Χαλκιδικής;
Με τον «Καποδίστρια», από τις κοινότητες της ΒΑ Χαλκιδικής δημιουργήθηκαν τρεις δήμοι: ο δήμος Σταγείρων-Ακάνθου με έδρα την Ιερισσό, ο δήμος Αρναίας με έδρα την Αρναία και ο δήμος Παναγίας με έδρα τη Μεγάλη Παναγία. Στις δημοτικές εκλογές του 2006 στον δήμο Σταγείρων-Ακάνθου βγήκε δήμαρχος ο Μιχάλης Βλαχόπουλος (ΠαΣοΚ και πολιτικό παιδί του Χρήστου Πάχτα), επειδή δήλωσε υπέρμαχος της λειτουργίας των μεταλλείων και έτσι ψηφίστηκε και από όλα τα χωριά του δήμου που είναι άμεσα εξαρτώμενα από τα μεταλλεία, παρόλο που δεν ήταν ΝΔ, αλλά και από την Ιερισσό διότι κατάγεται από εκεί. Πρέπει να διευκρινίσω ότι όλη η βόρεια Χαλκιδική πάντα έβγαζε ΝΔ, πλην Στρατωνίου και Μεγάλης Παναγίας, των δύο μεγαλύτερων εργατοχωριών, που έβγαζαν ΠαΣοΚ. Δηλαδή, στις δημοτικές εκλογές του 2006 ο Μιχ. Βλαχόπουλος ψηφίστηκε υπερκομματικά και «υπερτοπικά» επειδή ήταν υπέρ της λειτουργίας των μεταλλείων. Στη διάρκεια της θητείας του ανέδειξε την Ιερισσό, τη φρόντισε, βοήθησε και το μεταλλείο δε λέω, αλλά το χωριό που ευνοήθηκε περισσότερο ήταν η Ιερισσός. Οι ισορροπίες όμως ακόμη κρατούνταν, όλοι ήταν ευχαριστημένοι.
Όταν ήρθε η νέα συνένωση με τον Καλλικράτη σε ένα δήμο και των τριών παλαιών και δημιουργήθηκε ο Δήμος Αριστοτέλη, έγινε σκοτωμός για πολλά θέματα: ποιος θα είναι η πρωτεύουσα, ποια θα είναι η ονομασία του δήμου και πολλά άλλα. Η Μεγάλη Παναγία λόγω θέσης αποκλείστηκε και έτσι άρχισαν να πλακώνονται Αρναία και Ιερισσός, τα δύο κεφαλοχώρια. Η Αρναία εκπροσωπούσε τα ορεινά χωριά και η Ιερισσός τα παραθαλάσσια. Τελικά αποφασίστηκε να είναι διοικητική πρωτεύουσα η Ιερισσός, με ιστορική πρωτεύουσα την Αρναία.
Και φθάνουμε στις δημοτικές του 2010, όπου στον ενιαίο πλέον δήμο βασικοί αντίπαλοι είναι ο Μιχάλης Βλαχόπουλος (Ιερισσός) και ο Χρήστος Πάχτας (Αρναία). Ο Χρ. Πάχτας από την αρχή τάχθηκε υπέρ της επέκτασης στις Σκουριές, ως ένα τεράστιο αναπτυξιακό έργο που θα ευνοήσει και την περιοχή αλλά και την οικονομία γενικότερα. Ο Μ. Βλαχόπουλος δεν είχε προηγουμένως εκδηλώσει καμία πρόθεση να κατέβει υποψήφιος, όμως μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητας Πάχτα και αφού έγινε αντιληπτό ότι συσπειρώνεται ο κόσμος υπέρ του, δύο μήνες μετά έθεσε υποψηφιότητα και ο ίδιος. Διότι η Ιερισσός τα ήθελε όλα: και την έδρα του Δήμου, και το όνομα, και τον δήμαρχο, και όλα.
Αφού λοιπόν διαφαινόταν ότι πολλά χωριά, ανεξαρτήτου χρώματος, ακριβώς λόγω της θετικής στάσης του Χ. Πάχτα στην επένδυση θα ψήφιζαν εκείνον, έπρεπε να συσπειρωθούν με κάποιο τρόπο και τα χωριά τα οποία προφανώς θα υποστήριζαν τον Μ. Βλαχόπουλο λόγω εντοπιότητας: Ιερισσός, Νέα Ρόδα, Ουρανούπολη, Αμμουλιανή. Γι’ αυτόν λοιπόν το λόγο υιοθετεί το αντίθετο σύνθημα από τον Πάχτα και τοποθετείται ανοιχτά και κάθετα κατά της επένδυσης στις Σκουριές.
Κέρδισε όμως ο Πάχτας, που κατέβηκε ως ανεξάρτητος, τον ψήφισαν ακόμη και τα «μπλε χωριά», διότι αυτός είχε δείξει και έμπρακτα το ενδιαφέρον του για την επένδυση ενώ ο Βλαχόπουλος ήταν πια ξεκάθαρα ενάντιος. Τον Βλαχόπουλο δεν τον ψήφισαν ούτε τα «πράσινα χωριά», και ας ήταν ΠΑΣΟΚ και έτσι έχασε.
Όπως και το 2006, οι κάτοικοι του ενιαίου πλέον Δήμου Αριστοτέλη ψήφισαν όλοι ανεξαρτήτως πολιτικού χρωματισμού, με γνώμονα το ποιος πραγματικά θα προχωρήσει την επένδυση. Η πλειοψηφία λοιπόν είπε ναι – ορίστε το άτυπο δημοψήφισμα για το οποίο τόσο κόπτονται οι πολέμιοι, τί πιο αδιάβλητο από τις εκλογές; Η εκλογή Πάχτα θεωρήθηκε τεράστιο πλήγμα στην Ιερισσό, η οποία παρόλο που ήταν τυπικά έδρα του Δήμου, έχασε τον δικό της Δήμαρχο και τα προνόμια που απολάμβανε. Άρχισε και μια σχετική αποκέντρωση του δήμου, κάποιες υπηρεσίες άρχισαν να μεταφέρονται αλλού, κάτι που δεν ήταν καθόλου αρεστό στους εκεί κατοίκους – και από αυτό το σημείο ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση για τα γεγονότα που βλέπουμε τώρα, αυτό ήταν το καθοριστικό σημείο: «Δήμαρχο που θα προχωρήσει το έργο δεν θέλατε; Ε, λοιπόν εμείς λέμε όχι».
Ακολούθησαν καταστάσεις απείρου κάλλους, κυρίως μετά τις βουλευτικές του 2012, όταν εξελέγη η Κατερίνα Ιγγλέζη με τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτοικος Ιερισσού και αυτή, πασίγνωστη αντίπαλος της επένδυσης στις Σκουριές. Η ίδια πριν εκλεγεί βουλευτής, μαζί με κάποιες γυναίκες, περίπου 40 άτομα, είχε πάει στο εργοτάξιο των Σκουριών κα, μαζί με κάποιους από την «Επιτροπή Αγώνα» εμπόδισαν τους 300 εργαζόμενους να πάνε στη δουλειά τους. Έγινε συμπλοκή στην προσπάθεια απομάκρυνσής τους στην οποία χτυπήθηκαν τρεις εργαζόμενοι.
Περίπου την ίδια περίοδο έγιναν και τα επεισόδια στο δημαρχείο, όπου κλείδωσαν μέσα τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο και έκαψαν τα πάντα, κινδύνευσαν άνθρωποι. Πάντα λοιπόν με τις πλάτες του ΣΥΡΙΖΑ γιγαντώθηκε αυτή η ομάδα των αντιδρώντων, άνοιξαν διάπλατα τα ΜΜΕ γι’ αυτούς και πήρε έκταση το θέμα. Η άλλη πλευρά, η συντριπτική πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας (και των εργαζομένων, φυσικά), δεν έκανε ποτέ καμία κίνηση γιατί δεν είχε κανένα λόγο να κάνει. Ίσως και γιατί δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει ότι θα αποκτούσαν τόση δύναμη λίγοι άνθρωποι, η «Επιτροπή Αγώνα» όπως λεγόταν, απαρτιζόμενη κυρίως από κατοίκους της Ιερισσού, αφού πριν τις δημοτικές του 2010 μόνο αυτοί αντιδρούσαν. Όταν έγινε αντιληπτό το μέγεθος της προβολής, της λάθος εστίασης στο πρόβλημα από τα ΜΜΕ και της παραπληροφόρησης, σε επανειλημμένες εκκλήσεις μας σε κανάλια για παρεμβάσεις αγνοηθήκαμε, φιμωθήκαμε και κατευθύνθηκε η κοινή γνώμη προς την πλευρά που προφανώς «πουλάει» περισσότερο.
Αφιονίστηκε λοιπόν ο κόσμος συγκεκριμένων χωριών, κυρίως αυτών που ζουν από τον τουρισμό και απέχουν από τις Σκουριές έως και 40 χιλιόμετρα. Όσο απέχουν από τη βιομηχανική ζώνη στα Οινόφυτα τα βόρεια προάστια της Αθήνας. Μεθοδευμένα και συνεχόμενα, τρομοκρατήθηκαν οι κάτοικοι με τα σενάρια συντέλειας του κόσμου που τους λέγανε και –πάντα με τις ευλογίες του ΣΥΡΙΖΑ– φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.
Δυστυχώς μπλέχτηκαν και οι αναρχοαυτόνομοι και οι μπαχαλάκηδες, και αγρίεψαν τα πράγματα, παραλίγο να καούν και άνθρωποι κατά την επίθεση στις Σκουριές. Οι κάτοικοι από μόνοι τους, είτε η μια πλευρά είτε η άλλη, ποτέ δεν θα έφταναν σε τέτοιες ακρότητες, το ήξεραν αυτό οι υποκινητές, το είχαν δει πριν λίγα χρόνια στα επεισόδια στην Ολυμπιάδα: το πολύ-πολύ καμιά ψιλή να έπεφτε με τα ΜΑΤ, αυτό ήταν όλο.
Γι’ αυτό έφερναν κόσμο από αλλού, τάχα επιτροπές αλληλεγγύης και συμπαράστασης – για τη φασαρία τους έφερναν, για να ρίξουν μολότοφ και να γίνει ντόρος, να οξυνθεί η κατάσταση και να τους συζητούν στα κανάλια. Και το κατάφεραν, όλη η Ελλάδα πιστεύει ότι η πλειοψηφία των κατοίκων όχι μόνο του Δήμου αλλά όλης της Χαλκιδικής είναι κατά της επένδυσης. Η πραγματικότητα είναι ότι μόνο τα συγκεκριμένα χωριά είναι κατά. Τα υπόλοιπα χωριά περιμένουν σαν μάννα εξ ουρανού να αρχίσει η εξόρυξη – πάντα με την απαραίτητη προϋπόθεση της τήρησης της υδρογεωλογικής μελέτης και των περιβαλλοντικών όρων που έχουν καθοριστεί, το τονίζω. Γιατί αυτά στο κάτω-κάτω έζησαν τις θλιβερές καταστάσεις παλαιών δεκαετιών, μέχρι τη θέσπιση των αυστηρότατων μέτρων προστασίας που υπάρχουν σήμερα.
Είναι πολύ άσχημο να γίνεται εκμετάλλευση τόσο σοβαρών θεμάτων, όπως μια μεταλλευτική επένδυση, από μικροπολιτικές τοπικές σκοπιμότητες – ή και από μεγαλοπολιτικές τώρα πια, έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις το θέμα και κανείς δεν έχει αντιληφθεί ότι η οικολογία είναι απλά το σύνθημα, από πίσω κρύβονται άλλα.
Πολλά χωριά παίρνουν νερό από τον Κάκκαβο, δεν παίρνει μόνο η Ιερισσός – γιατί δεν εξεγείρονται και εκείνα με τέτοιο μένος, η περιβαλλοντική ανησυχία είναι αποκλειστικό προνόμιο μόνο του συγκεκριμένου χωριού και οι υπόλοιποι θέλουν να πεθάνουν; Δεν νομίζω, όλοι να ζήσουμε και να ευημερήσουμε θέλουμε, εμείς και τα παιδιά μας. Λυπάμαι και θλίβομαι γιατί παίζονται στις πλάτες μας παιχνίδια άλλων και αυτό αποσιωπάται έντεχνα.
Τελειώνω τονίζοντας ότι η τοπική κοινωνία δεν χρειάζεται ξενόφερτους και αυτόκλητους σωτήρες, μπορεί και μόνη της να υπερασπίσει τον τόπο και τα δάση της. Και εάν κάποιοι (επιστήμονες θέλω να πιστεύω) θεωρούν ότι η υπάρχουσα υδρογεωλογική μελέτη έχει κενά, πρώτοι εμείς οι κάτοικοι που ζούμε μέσα στα μεταλλεία θα απαιτήσουμε να ξαναγίνει, εμείς είμαστε οι πρώτοι υπέρμαχοι του τόπου μας. Αλλά φτάνει πια αυτή η πολιτική και επικοινωνιακή εκμετάλλευση του θέματος των Σκουριών από ΜΜΕ, ας σταματήσουν να το αντιμετωπίζουν μονόπλευρα και μονοδιάστατα, με γνώμονα πάντα ποια εικόνα πουλάει περισσότερο.
