ΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Η 2α Νοεμβρίου είναι μέρα ιστορική για τον Πολύγυρο και για τη Χαλκιδική ολόκληρη. Σαν σήμερα, πριν 105 χρόνια, το 1ο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών του Ελληνικού Στρατού έφτασε στον Πολύγυρο και ο Διοικητής του, ο σπουδαίος Έλληνας Γεώργιος Κολοκοτρώνης – εγγονός του στρατηλάτη του ’21 Θ. Κολοκοτρώνη-, υπέγραψε και εξέπεμψε την ιστορική Προκήρυξη απελευθέρωσης της Χαλκιδικής. Έτσι, κοντά πέντε αιώνες μετά την κατάκτηση του τόπου μας από τους Οθωμανούς, η Χαλκιδική ελευθερώθηκε τυπικά και ουσιαστικά και έγινε εκλεκτό τμήμα του Ελληνικού Βασιλείου.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποτιμούν την παρουσία στη Χαλκιδική του Ελληνικού Στρατού, θεωρώντας ότι, εφόσον οι Τούρκοι είχαν φύγει από τις 23 του Οκτώβρη από τον Πολύγυρο, άρα αυτή είναι η ημέρα της απελευθέρωσης και η Προκήρυξη του Κολοκοτρώνη μόνον τυπική αξία έχει. Αυτό είναι λάθος. Βέβαια είναι σωστό ότι, με την δράση των Προσκόπων οι Τούρκοι στρατιωτικοί της Χαλκιδικής είχαν συγκεντρωθεί στον Πολύγυρο και ότι, και με την πονηρή μεσολάβηση του ιστορικού Μητροπολίτη Ειρηναίου, έφυγαν προς τη Θεσσαλονίκη, ενώ οι Πρόσκοποι, ενισχυμένοι σοβαρά και από ντόπιους ενόπλους, τους απειλούσαν σοβαρά, μετά μάλιστα τη σπουδαία μάχη του Αγ. Προδρόμου. Όμως, σύμφωνα και με νεότερα στοιχεία, η αναχώρηση των Τούρκων, ήταν αποτέλεσμα διαταγών από τη Θεσσαλονίκη. Κι αυτό είναι απόλυτα λογικό, αφού, μετά τη μάχη των Γιαννιτσών, η τελευταία άμυνα των Τούρκων ήταν η Θεσσαλονίκη και τα όποια σημεία της ενδοχώρας κατείχαν ακόμη οι Τούρκοι –όπως πχ η Χαλκιδική- δεν είχαν στρατηγική σημασία, αντίθετα οι εκτός Θεσσαλονίκης ένοπλοι έπρεπε να σπεύσουν εκεί, για να ενισχύσουν την άμυνα της πόλης, εναντίον της οποίας επέρχονταν οι Έλληνες, αλλά και οι Βούλγαροι.

Δεν είναι σωστό, λοιπόν, να υποβαθμίζουμε τη σημασία της εδώ έλευσης Τάγματος του Ελληνικού Στρατού και να αναβαθμίζουμε, πέραν της πραγματικής της σημασίας, τη δράση των «ανταρτών». Ούτε να αποσιωπούμε πως οι οργανωμένοι ένοπλοι, που ονομάστηκαν Πρόσκοποι, είχαν οργανωθεί και αποσταλεί από το Εθνικό Κέντρο, όχι μόνο στη Χαλκιδική, αλλά σε όλο το μήκος του ελληνοτουρκικού μετώπου. Ακόμα, πρέπει να τονιστεί ότι οι Πρόσκοποι ήταν ουσιαστικά οι Μακεδονομάχοι του Μακεδονικού Αγώνα (Παπακώστας, Γαλανόπουλος κ. ά) και, όπως και τότε, ενισχύονταν σοβαρά από ντόπιους αντάρτες. Και ότι οι Πρόσκοποι βοήθησαν αποτελεσματικά τον Ελληνικό Στρατό, όμως ο Στρατός ήταν εκείνος που τυπικά και ουσιαστικά απελευθέρωσε τη Χαλκιδική και όλη τη Μακεδονία.

Άλλωστε, ο Διοικητής του Τάγματος, εδώ στον Πολύγυρο, ο Γεώργιος Κολοκοτρώνης, με την Προκήρυξη ενεργεί και υπογράφει «εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων…» και ως «στρατιωτικός Διοικητής Χαλκιδικής», και αναφέρεται , όχι μόνο στον Πολύγυρο αλλά σε ολόκληρη τη Χαλκιδική. Και, άσχετα αν την προηγούμενη μέρα (1 Νοεμβρίου) ήταν στην Γαλάτιστα, και στις 31 Οκτωβρίου το Τάγμα διανυκτέρευσε στα Βασιλικά, η επίσημη απελευθέρωση της Χαλκιδικής συντελέστηκε στις 2 Νοεμβρίου 1912 στον Πολύγυρο, με την ιστορική Προκήρυξη του Γεωργίου Κολοκοτρώνη.

Η ιστορική Προκήρυξη του Γ. Κολοκοτρώνη:

«Προς άπαντας τους κατοίκους των χωρίων και κωμοπόλεων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους:

Εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄, καθιστώ υμίν γνωστόν ότι άπαντα τα καταληφθέντα μέρη υπό του Ελληνικού Στρατού, αδιακρίτως εθνότητος και θρησκεύματος, υπάγονται εφεξής υπό τους Ελληνικούς Νόμους, κατά τους οποίους θέλουσιν απολαμβάνει ισονομίας και προστασίας τιμής, ζωής και περιουσίας.

Οι Μουχτάρηδες θέλουσιν εκτελεί τα καθήκοντα των Δημάρχων μέχρις ενεργείας των εκλογών, αφού προηγουμένως ομόσωσι τον νενομισμένον όρκον εις τον συνταγματικόν Βασιλέα των Ελλήνων.

Εν Πολυγύρω τη 2α Νοεμβρίου 1912

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Χαλκιδικής

Γεώργιος Κολοκοτρώνης, Ταγματάρχης

(έγραψα τα παραπάνω στις 2 Νοεμβρίου. Τα δημοσιοποιώ στις 6. Ως, τι άλλο, “φωνή βοώντος”…» )

 

[ΠΗΓΗ: http://aetoshal.blogspot.gr, του Γιώργου Ζωγραφάκη, συντ. δάσκαλου, 2/11/2017]