Μια ολόκληρη συζήτηση έχει ανοίξει στη Βρετανία για το αν υπάρχουν κοινές βρετανικές Αξίες και ποιες μπορεί να είναι αυτές. Αφορμή στάθηκε η άποψη που διατύπωσε πρόσφατα το μέλος του υπουργικού συμβουλίου Σαγίντ Τζάβιντ, μέσω άρθρου του στους SundayTimes, σύμφωνα με την οποία όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να ορκίζονται πίστη στις «βρετανικές αξίες».
Δημοσιογράφοι και αναλυτές ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες επιχείρησαν μια προσέγγιση αναζητώντας ποιο θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα χαρακτηριστικό σύνολο στοιχείων που αντανακλούν τη σύγχρονη εμπειρία του να είσαι Βρετανός. Μια ολόκληρη συζήτηση ξεκίνησε στη χώρα, στην οποία τείνουν να λάβουν μέρος πολιτικοί, επιχειρηματίες, διανοούμενοι, απλοί πολίτες. Όμως ταυτόχρονα, το να βάλει κανείς σε κατηγορίες τους σύγχρονους πολίτες της Βρετανίας μοιάζει από δύσκολο έως ακατόρθωτο. Για παράδειγμα, ένας μεσήλικας, λευκός μεσοαστός στο νοτιοανατολικό Λονδίνο θα έδινε μια “άλφα” απάντηση εκτός και ήταν ο Νάιτζελ Φάρατζ ή κάποιος οπαδός του, επίσης μεσήλικας, λευκός μεσοαστός του νοτιοανατολικού Λονδίνου οπότε και θα έδινε μια “βήτα”, εντελώς διαφορετική.
Άρα η σολομώντεια τρόπον τινά λύση είναι να δεχθεί κανείς ότι η Βρετανία προσδιορίζεται ταυτόχρονα από όλες αυτές τις διαφορετικές αποχρώσεις, που συνιστούν ένα ενιαίο σύνολο και δίνουν νόημα σε αυτό που αποκαλούμε εθνική ταυτότητα. Το πρόβλημα όμως που ανακύπτει μέσα από αυτή τη μεταμοντέρνα προσέγγιση είναι ότι πρόκειται για μια προσπάθεια προσδιορισμού ανθρώπων που εξ ορισμού απορρίπτουν κάθε τέτοιου είδους πλουραλιστική άποψη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov το 37% των Βρετανών συμφωνούν με τη θέση πως «ζουν πλέον τόσοι πολλοί ξένοι στη Βρετανία, ώστε πουθενά δεν μπορείς πλέον να αισθανθείς “σα στο σπίτι σου”».
Αν λοιπόν ένα μεγάλο κομμάτι των πολιτών δέχεται στην ουσία πως έχουν χαθεί τα στοιχεία που προσδιορίζουν μια εθνική συγγένεια ίσως τα κοινά σημεία θα μπορούσαν να αναζητηθούν σε κάποιον τομέα όπως ας πούμε η κοινή νομοθεσία. Και εδώ όμως ο αντίλογος λέει πως η από κοινού αποδοχή κάποιου συστήματος νόμων για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας μιας κοινωνίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων των μελών της δεν μπορεί να έχει σχέση με την ουσία του προσδιορισμού της εθνικής της υπόστασης.
Στο σημείο αυτό ενισχύθηκε ο ευρύτερος προβληματισμός για το αν ένα έθνος έχει απαραιτήτως τις δικές του διακριτές Αξίες που προσδιορίζουν την ταυτότητά του ή τέλος πάντων αν θα όφειλε να τις έχει.
Σε κάποιες περιπτώσεις διατυπώθηκε και η άποψη ότι ίσως ο προσδιορισμός να ήταν ευκολότερος αν ήταν αρνητικός δηλαδή αν επιχειρούσαμε να αποκλείσουμε τα στοιχεία που είναι εντελώς αντίθετα στο να μπορέσει κάποιος να θεωρηθεί Βρετανός. Και στην περίπτωση αυτή όμως τα προβλήματα φαίνονται αξεπέραστα και μεγάλη σημασία έχει από πού ξεκινά κανείς και τι ακριβώς προσπαθεί να προσδιορίσει.
Το πρόβλημα ξεκινά από το σημείο που το κενό αυτού του προσδιορισμού έρχονται να το καλύψουν εθνικιστές που με όποιο πρόσχημα, απευθύνονται «στους απλούς πολίτες, στους αξιοπρεπείς καθημερινούς ανθρώπους». Η πρόταση του όρκου στις βρετανικές Αξίες είναι εξίσου ένα κρούσμα εθνικιστικής προσέγγισης, έστω κι από άλλη αφετηρία.
Κι εκείνο που τελικά μένει αναπάντητο είναι αν οι Βρετανοί δεν χαρακτηρίζονται από πολυπολιτισμικότητα, από φιλελευθερισμό και υπέρμετρη κοινωνική ανεκτικότητα τότε τι είναι εκείνο που με ασφάλεια μπορούμε να πούμε ότι τους συνδέει. Απαντήσεις μπορούν να δοθούν –φαίνεται– πολλές ή και καμία. Σε κάθε περίπτωση, ο σχετικός διάλογος συμβάλλει αναμφίβολα στη συνειδητοποίηση των μελών της βρετανικής κοινωνίας για τους συνεκτικούς δεσμούς που έχουν, ακόμα κι αν αυτοί δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν με ρητές διατυπώσεις.
Εδώ, στην Ελλάδα της κρίσης και της αποξενωμένης από την κοινωνία πολιτικής ελίτ, τέτοιες συζητήσεις είναι απρόσφορες ή και εξοβελιστέες, αφού προφανώς θα αποδείξουν τη αποξένωση του πολιτικού από τον πολίτη και την ανεπάρκεια του πρώτου να κρατήσει το τιμόνι του έθνους, προσδιορίζοντας έστω σε γενικές γραμμές την εθνική μας ταυτότητα στον 21ο αιώνα. Με αυτά θα ασχολούμαστε, τώρα;
[ΠΗΓΗ: http://www.politically.gr/, της Κατερίνας Παναγιώτου 05/01/2017]